Sunday, February 21, 2016

Kumara-Sambhava (कुमारसम्भव) Kavya : Odia Version : Dr. Harekrishna Meher

कुमारसम्भव * 
मूळ संस्कृत महाकाव्य : महाकवि कालिदास
ओड़िआ पद्यानुवाद : डॉ. हरेकृष्ण-मेहेर
= = = = = = = = = = = = = = = =    

Kumāra-Sambhava 
Original Sanskrit Mahākāvya by : Poet Kālidāsa  * 
*
Odia Version by : Dr. Harekrishna Meher
(Extracted from Complete Version of the Epic)
= = = = = = = = = = 

(Canto-1st : Depiction of Himalaya and Parvati's Birth):

प्रथम सर्ग : हिमालय-वर्णना एवं पार्वती-जन्म :  
Link : 
* * * 
Canto-1 : Scanned Pages of Odia Script Print from Bartika Magazine: 
Link : https://hkmeher.blogspot.com/2018/11/kumara-sambhava-canto-1-odia-version.html
= = = = = = = 

(Canto-5th : Penance of Pārvatī ):  (पञ्चम-सर्ग : पार्वतीङ्क तपस्या)  
Link : 
http://hkmeher.blogspot.com/2011/01/kumara-sambhava-canto-v-oriya-version.html  
= = = = 
Canto-V contains 3 Parts : 
- - - - - - 
= = = = = = = = = = 

(Canto-6th : Proposal for Pārvatī's Marriage by Seven Sages :

(षष्ठ सर्ग पार्वती-विवाह-याचना) : Link: 

http://hkmeher.blogspot.com/2020/10/sambhava-canto-6-odia-version-dr.html

= = = = = = = = = = 

Kumāra-Sambhava (Canto-VII) - (सप्तम सर्ग : शिव-पार्वती-परिणय): 
Link : http://hkmeher.blogspot.com/2016/10/kumara-sambhava-kavya-canto-vii-odia.html
(Canto-7th : Wedding Ceremony of Śiva-Pārvatī):  
= = = = = = = = = = 

* PUBLISHED in 'BARTIKA' (Odia Literary Quarterly), Dasahara Special Issues, 
   Jajpur, Odisha) 

   Odia Metrical Translations of Sanskrit Kavya 'Kumara-Sambhava' : 

= = = = = = = 
KUMARA-SAMBHAVA (1st Sarga) of Kalidasa, 2005 
Link : http://hkmeher.blogspot.com/2018/10/kumara-sambhava-canto-1-odia-version-dr.html
KUMARA-SAMBHAVA (2nd Sarga) of Kalidasa, 2006 : 
KUMARA-SAMBHAVA (3rd and 4th Sargas) of Kalidasa, 2019 :
*
KUMARA-SAMBHAVA (5th Sarga) of Kalidasa, 2001 : 
http://hkmeher.blogspot.com/2011/01/kumara-sambhava-canto-v-oriya-version.html  
KUMARA-SAMBHAVA (6th Sarga) of Kalidasa, 2020 : 
Link : 
---- 
KUMARA-SAMBHAVA (7th Sarga) of Kalidasa, 2004: 
http://hkmeher.blogspot.com/2016/10/kumara-sambhava-kavya-canto-vii-odia.html

KUMARA-SAMBHAVA (8th Sarga) of Kalidasa, 2009 :
= = = = = = = =  

Related Links : 
Kumara-Sambhava : Odia Version by Dr. Harekrishna Meher : 
*
Translated Works of Dr. Harekrishna Meher : 
(Tapasvini, Niti-Sataka, Sringara-Sataka, Vairagya-Sataka, 
Kumara-Sambhava, Raghuvamsha, Ritusamhara, Naishadha, 
Gita-Govinda, Meghaduta, SrimadBhagavad-Gita etc.) 
Link: 
* * *

*
Literary Works of Dr. Harekrishna Meher :  
Literary Awards and Felicitations to Dr. Harekrishna Meher:
http://hkmeher.blogspot.com/2018/09/literary-awards-and-felicitations-to-dr.html
= = = = = = = =  


Saturday, February 20, 2016

मौन-व्यञ्जना (Mauna-Vyanjanaa) Sanskrit Poem by Harekrishna Meher

* Mauna-Vyanjana * 
Sanskrit Poem By: Dr. Harekrishna Meher 
मौन-व्यञ्जना  
(संस्कृत-कविता) 
रचयिता : डॉ. हरेकृष्ण-मेहेरः 
= = = = = = = = = = = = = = = 
कदाचित् स्वल्प-कथनेनापि
प्रकाशतामभ्येति बह्वभिप्रायः,
यथा व्यञ्जना-रञ्जिता अभिधा
कदाचिद् वचनोच्चारणं विनापि
आन्तरिकाशयः प्रकाशतां याति बहुधा   

कदाचिद् वाचालतयापि
समुच्चारितै-र्बहुवचनैः
नाभिव्यज्यते मर्म-भावना सुविशदम् । 
तूष्णींभावोऽपि कदाचित्
अभिव्यनक्ति मुखरताम्
कदाचिद् मुख-रताऽपि मुखरता
नीरवतां भजते
आभ्यन्तराभिप्रायं प्रकाशयितुम्

निर्वचना भाव-भङ्गी
सृजति कदा तरङ्गं
नान्दनिकं कदा वा कारुणिकम्,
कदा विश्व-व्यापकं
कदा पारमाणविकम्,
भवतु वा क्षणिकम्
अथवा लाक्षणिकम्

प्रेम-नर्मादि-व्यापारेषु
अधरयो-र्नीरवता भवति चेत्,
नयनयोरन्तः स्फुरन्ति
सूक्ष्म-सुकुमार-वचनानि
दुःख-शोकादिष्वपि
तथैव परिलक्ष्यते 
निर्वचनाभिव्यक्तिः ॥ 

मन्दिर-पार्वत्यगुहा-प्राचीरादिषु 
नाना-कारुकला-कलितानां 
खोदितानां मूर्त्तिराजीनां 
निर्वचन-परिप्रकाशाः 
कुर्वन्ति कथालापमान्तरिकं  
दर्शक-हृदयैः सार्धम्  ।। 

निसर्गस्य विविध-विभावाः 
तरु-लता-तरङ्गिणी-सरित्पत्यादयः 
भावुकानुभविनां हृदयैः समं 
योजयन्ति निर्वचन-सम्पर्कम्  ।। 

नीरवं वचो हृदयङ्गमं कर्त्तुं
सामर्थ्यमान्तरिकमपेक्ष्यते
संस्कार-सम्पन्नम्
अन्यथा सर्वाभिव्यक्तिः
सुप्रकाशितापि भजते वैफल्यम्

नीरवताया अपि भाषाऽस्ति,
कोऽपि शिक्षयति वा शास्ति
ब्रवीति नीरवता
कदा हृदयस्य गोपनीय-कथाम्
अन्तःस्थलस्य सुप्त-व्यथाम्
यया भाव्यते सहृदयस्य भाववत्ता
* * *

(Published in “Lokabhāshā-Sushrih”, Febrary-March 2006, 
 Lokabhasha Prachar Samiti,  Puri.)
 = = = = = = = =


Sanskrit Poem 'Asram Ajasram' (Tears Immense)/Harekrishna Meher

Asram Ajasram 
Sanskrit Poem By: Dr. Harekrishna Meher 
*
अस्रमजस्रम्  (संस्कृत-कविता) 
रचयिता : डॉ. हरेकृष्ण-मेहेरः 
= = = = = = = = = = = = = = = = 
यत्र यत्र न्यायोपरि दृश्यते
अन्यायस्य सामयिकोऽपि ग्रासः, 
अधर्मस्य धर्मोपरि निक्षिप्तः सन्त्रासः,
असत्यस्य सत्योपरि प्रहारात्मकःप्रासः,   
अकारणमन्तर्देशो जायते
शङ्कित-भावोच्छ्वासः,
तत्र तत्र सहृदयानां नयन-द्वयम्
विमुञ्चति  धीराश्रु-रयम्,
दुर्भावनान्दोलितं जायते हृदयम्,
अज्ञाताशङ्कया सभयं सविस्मयम् 
वहति करुण-धारा निरर्गलम्,
भवति चित्तं धैर्य-च्युतं भीति-विह्वलम्  

यत्र यत्र न्यायस्य विजयो दृश्यते,
श्रूयतेसमनुभूयते पठ्यते ज्ञायते, 
तत्र तत्र भवति नूनम् 
सत्यस्य स्वरूपं गहनम्
उन्मोचितम्प्रकाशितम्,  
विशदीकृतम्प्रतिष्ठितम् 

तत् तद् दृष्ट्वा श्रुत्वा
समनुभूय पठित्वा ज्ञात्वावा
सहृदय-जनानां नयन-युगलम्
आन्तर-भाव-तरलम् 
युगपत्  सञ्जायते लोतक-परिषिक्तम्
अनिर्वचनीय-रसाप्लुतम् 

हृद्देशो जायते समङ्कितात्म-विश्वासः
प्रसन्नतायाःसन्निवासः 
मानसं जायते समुच्छलम्
परमानन्द-सबलम्  

किं भवति तत् सत्यस्य रहस्यम् ?
किं तन् न्यायस्य सामञ्जस्यम् ?
किं तद् धर्मस्य सारस्यम् ?
किं वा सचेतसां सांमनस्यम् ?

एतल्लोतक-तल्लोतकयोर्मध्ये
परस्पर-भाव-वैविध्ये
केनावबुध्यते पार्थक्यम् ,
रसग्राहिणां समास्वादनैक्यम् ?

* * * 

Sanskrit Poem 'Abalaa Mahabalaa' अबला महाबला/ Dr. Harekrishna Meher

'Abalaa Mahabalaa' (Sanskrit Poem) 
By: Dr. Harekrishna Meher
*
अबला महाबला (संस्कृत-कविता) 
रचयिता : डॉ. हरेकृष्ण-मेहेरः 
= = = = = = = = = = = = = = = = 
समाकर्षति सर्वतो धृत-माया
या विमोहयति यति-जन-चित्तम्,
अपहरति सा कुलिश-काया
अबलाख्याऽपि सबलानां बलं सवित्तम्

असामाजिक-व्यभिचारेषु
अमानविक-गर्हित-व्यापारेषु
प्रदर्श्य बलात् प्रलोभनम्,
नारी खलु नारीं नियोजयितुं गहनम्
नात्मानं मन्यते कुण्ठिताम्,
जानाति स्वां मर्यादां विलुण्ठिताम्

चिन्तयति नात्मानं पर-व्यथा-प्रमोदिनीं
स्वपदाश्रय-विटपच्छेदिनीं
कुलङ्कषां निम्नगां
पराङ्क-भेदिनीं दुर्भगां
काल-सर्पिणीमात्म-घातिनीम्
ईर्ष्या-दर्पिणीं  दृश्य-बहुलां 
तथाकथितां जननीं महाशङ्कु-सङ्कुलां 
कन्या-भ्रूण-हननीं  स्वजाति-निपातिनीम्

विस्मरति स्वामप्रतीपाम्
सुप्रकाशित-कुल-प्रदीपाम्,
विस्मरति स्वां प्रिय-कन्याम्
स्नेहमयीं भगिनीम्,
सन्तान-वत्सलां जननीं सुधन्याम्,
जायां पत्युः सौभागिनीम्,
सुलक्षणां गृहलक्ष्मीमादर्श-स्थानीयाम्
सहानुभूतिशीलां महिलां पूजनीयाम्
ममतायाः प्रतिमां प्रियतमाम्
शक्ति-रूपिणीं देवीमनुपमाम्  । 
महाबले ! जागृहि त्वं सद्‌गुण-सम्पन्ना 
रम्या रमा स्वात्मबलं प्रपन्ना ॥
* * *