KUMARASAMBHAVA MAHAKAVYA
(Canto-9th) *
Original Sanskrit Epic Poem
By: Mahakavi Kalidasa
*******
ODIA Metrical Translation by:
Dr. Harekrishna Meher
(Taken from Complete Odia Version)
*
कुमारसम्भव महाकाव्य :
नवम सर्ग : प्रभु शिवङ्क कैलास गमन *
(पद्यानुवाद : राग - आषाढ़ शुक्ल)
= = = = =
Canto-9 : Lord Siva's Journey to Kailasa Mountain.
(Translations done during 1971)
* * * *
Published in BARTIKA, Famous Odia Literary Quarterly, Dashahara Special Issue, October-December 2025, Saraswata Sahitya Sanskrutika Parishad, Dasharathapur, Jajpur, Odisha.
*
Total pages scanned are posted here.
Facebook Link :
https://www.facebook.com/share/p/1Bg5tPNW7t/
******
* କୁମାରସମ୍ଭବ (ନବମ ସର୍ଗ) *
ମୂଳ ସଂସ୍କୃତ କାବ୍ୟ : ମହାକବି କାଳିଦାସ
ଓଡ଼ିଆ ପଦ୍ୟାନୁବାଦ : ଡକ୍ଟର୍ ହରେକୃଷ୍ଣ ମେହେର
ବିଷୟ : ପ୍ରଭୁ ଶିବଙ୍କ କୈଳାସ ଗମନ
ରାଗ : ଆଷାଢ଼ଶୁକ୍ଲ
========
(୧)
ପ୍ରିୟତମା-ମୁଖ-କମଳ-ରସେ,
ଲୋଲୁପ ଭ୍ରମର-ରୂପ ହର ସେ ।
ଆପଣା ସମ୍ଭୋଗ ସୁଖ ସମୟେ,
ନିରେଖିଲେ ଶମ୍ଭୁ ବିଳାସାଳୟେ ।
ପାରାବତ-ବେଶ,
କକ୍ଷ ମଧ୍ୟେ କରୁଅଛି ପ୍ରବେଶ ।।
*
(୨)
ସୁମଧୁର ଥିଲା ସେ ପକ୍ଷୀ-ସ୍ବନ,
ଯେହ୍ନେ ପ୍ରୀତିରତ ରାମା-ବଚନ ।
ରକ୍ତ-ଲୋଚନ ତା ଥିଲା ଘୂର୍ଣ୍ଣିତ,
ଗ୍ରୀବା ଉଚ୍ଚନୀଚ ସଂପ୍ରସାରିତ ।
ପୁଚ୍ଛ ବାରମ୍ବାର,
ସଙ୍କୁଚିତ ହେଉଥିଲା ସୁନ୍ଦର ।।
*
(୩)
ଚନ୍ଦ୍ରମା ସଦୃଶ ବର୍ଣ୍ଣ ଉଜ୍ଜ୍ୱଳ,
ପ୍ରସାରି ତା ବଦ୍ଧ ପକ୍ଷ-ଯୁଗଳ ।
ଜଟିଳ କରି ତା ଅଗ୍ର ଚରଣ,
ମଦାନନ୍ଦେ ଭୋଳ ହୋଇ ତକ୍ଷଣ ।
ମଣ୍ଡଳ ଆକାରେ,
ଏଣେତେଣେ ଭ୍ରମୁଥିଲା ଆଗାରେ ।।
*
(୪)
ସୁଧା-ହ୍ରଦେ ରତି ସଙ୍ଗେ ମଦନ-,
ସ୍ନାନବେଳେ ସମୁତ୍ଥିତ ନୂତନ।
ଫେନପୁଞ୍ଜ ପରି ଶୁଭ୍ର ସୁନ୍ଦର,
ପାରାବତେ ଦେଖି ଚନ୍ଦ୍ରଶେଖର ।
ମୁହୂର୍ତ୍ତ ମାତର,
ପ୍ରସନ୍ନତା ଲାଭ କଲେ ଚିତ୍ତର ।।
*
(୫)
ଅଲୌକିକ ସଉନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ ତାହାର,
ନିରେଖି ଈଶ୍ୱର କଲେ ବିଚାର ।
ଜାଣିଲେ ଏ ଛଦ୍ମପକ୍ଷୀର ବେଶ,
ଧରି ଅଗ୍ନି କରିଛନ୍ତି ପ୍ରବେଶ ।
ତଦନ୍ତେ କ୍ରୋଧରେ,
ଭୂରୁଭଙ୍ଗୀ କଲେ ବକ୍ରଭାବରେ ।।
*
(୬)
ଛଦ୍ମବେଶ ତେଜି ସ୍ଵରୂପ ଘେନି,
ଉଭା ହେଲେ ତହୁଁ କୃପୀଟଯୋନି ।
କୋୖଣସି ପ୍ରକାରେ କମ୍ପିତ କରେ,
ବଦ୍ଧାଞ୍ଜଳି କରି ଶିବ ଆଗରେ ।
ବିନୟେ ଜ୍ବଳନ,
ପ୍ରକାଶିଲେ ଧୀରେ ସତ୍ୟ ବଚନ ।।
*
(୭)
'ହେ ପ୍ରଭୋ ! ତୁମ୍ଭେ ତ ଜଗତପତି,
ନାଶ କର ସର୍ବ-ସୁର-ବିପତ୍ତି ।
ବାସବ-ପ୍ରମୁଖ ଦେବ ସକଳେ,
ପୀଡ଼ିତ ହୁଅନ୍ତେ ଅସୁର-ବଳେ ।
ଶ୍ରୀପୟରେ ତବ,
ଶରଣ ପଶନ୍ତି ଉଚ୍ଚାରି ସ୍ତବ ।।
*
(୮)
ପ୍ରିୟାପ୍ରେମେ ତବ ନୀଳଲୋହିତ !
ହେଲା ଏକ ବର୍ଷ ଅତିବାହିତ ।
ଏକାନ୍ତରେ ରହି ଏହିରୂପରେ,
ଦୁର୍ଲଭ-ଦର୍ଶନ ହେଲ ଆମ୍ଭରେ ।
ମହେନ୍ଦ୍ର ସକଳ,
ଦେବଗଣ ସଙ୍ଗେ ହେଲେ ବିକଳ ।।
*
(୯)
ପ୍ରଭୋ ! ଦରଶନ ଆଶେ ତୁମର,
ପ୍ରତୀକ୍ଷା କରନ୍ତି ସର୍ବ ଅମର ।
ତବ ଅନ୍ବେଷଣ ନିମନ୍ତେ ଏବେ,
ପଠାଇଲେ ମୋତେ ଇନ୍ଦ୍ରାଦି ଦେବେ।
ହେଲି ଉପସ୍ଥିତ,
ଧରି ପକ୍ଷୀବେଶ ଏ କାଳୋଚିତ ।।
*
(୧୦)
ଶତ୍ରୁ-ଗ୍ରସ୍ତ ହୋଇ ଅମରଗଣେ,
ଶରଣ ଲଭନ୍ତି ତବ ଚରଣେ ।
ଦେବଦେବ ତବ ଅଦରଶନେ,
କେତେ କାଳ ରହିଥିବେ ଏସନେ ।
ପ୍ରଭୋ ଆଶୁତୋଷ !
କ୍ଷମ ସୁବିଚାରି ଆମ୍ଭରି ଦୋଷ ।।
*
(୧୧)
ହେ ପ୍ରଭୋ ! ପ୍ରସନ୍ନ ହୁଅ ସତ୍ବର,
ଆପଣା ତନୟ ସର୍ଜନା କର ।
ତାଙ୍କୁ ଇନ୍ଦ୍ର ସେନାପତି କରିବେ,
ସ୍ବର୍ଗଲକ୍ଷ୍ମୀଙ୍କର ପ୍ରଭୁ ହୋଇବେ ।
ଅନୁଗ୍ରହେ ତବ,
ପାଳନ କରିବେ ତ୍ରିଲୋକ ସର୍ବ ।।'
*
(୧୨)
ଶୁଣି ଅଗ୍ନିଙ୍କର ଯଥାର୍ଥ ବାଣୀ,
ପ୍ରସନ୍ନ ହୋଇଲେ ପିନାକପାଣି ।
ନିଶ୍ଚିତେ ଆଳାପ-କୁଶଳ ଜନ,
ଭାଷି ନିଜ ମୁଖୁଁ ମଧୁ ବଚନ ।
ପ୍ରଭୁ-ମାନସରେ,
ପ୍ରସନ୍ନତା ଜନମାଏ ତୋଷରେ ।।
*
(୧୩)
କାମଦେବାନ୍ତକ ପ୍ରସନ୍ନ-ମନା,
ପୁତ୍ରଜନ୍ମ ଲାଗି କଲେ ଭାବନା ।
ଇନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ସେନାନୀ ହୋଇ କୁମାର,
ଯେପରି ତାରକାସୁର ସଂହାର ।
କରି ମହାରଣେ,
ଜୟ ପ୍ରଦାନିବେ ଅମରଗଣେ ।।
*
(୧୪)
କାମକେଳି ସୁଖ ଭଗ୍ନ ହୁଅନ୍ତେ,
ଊର୍ଦ୍ଧ୍ବରେତା ଶିବ ସୁରତି-ଅନ୍ତେ ।
ନିର୍ଗତ ପ୍ରଳୟ-ଅନଳ-ନିଭ,
ଅବ୍ୟର୍ଥ ଅସହ୍ୟ ଅତିପ୍ରତିଭ ।
ରେତ ନେଇ ଖରେ,
ଅର୍ପଣ କରିଲେ ଅଗ୍ନିଦେହରେ ।।
*
(୧୫)
ଯଥା ଉଷ୍ଣ-ବାଷ୍ପବାୟୁ କ୍ଷେପଣେ,
ମଳିନତା ଜନ୍ମେ ସ୍ବଚ୍ଛ ଦର୍ପଣେ ।
ଅମୋଘ ରେତକୁ ମହେଶଙ୍କର,
ସେହିପରି ଅଗ୍ନିଦେବ ନିଜର ।
ତେଜସ୍ଵୀ ଶରୀରେ,
ବହନ୍ତେ ବିବର୍ଣ୍ଣ ହେଲେ ଅଚିରେ ।।
*
(୧୬)
ରତାନନ୍ଦସୁଖ ହେବାରୁ ଭଙ୍ଗ,
ହୈମବତୀ କରି ନୟନ ରଙ୍ଗ ।
ଅନଳଙ୍କୁ ଶାପ ଦେଲେ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ,
ହେ ଜ୍ବଳନ ! ହୁଅ ସରବଭକ୍ଷ ।
ଭୀମକର୍ମା ଧୂମେ,
ସମାବୃତ, କୁଷ୍ଠୀ ହୁଅ ହେ ତୁମେ ।।
*
(୧୭)
ଦକ୍ଷ-ଶାପେ କ୍ଷୟୀ ଚନ୍ଦ୍ର ସଦୃଶ,
ଯଥା ହିମ-ପ୍ଲୁଷ୍ଟ କମଳ-କୋଶ ।
ମହାଦେବଙ୍କର ଅମୋଘ ରେତ,
ବହନ୍ତେ ବିରୂପ ଶରୀରେ ସେ ତ ।
ଦେବ ବୈଶ୍ବାନର,
ଭବନୁଁ ବାହାରି ଗଲେ ସତ୍ବର ।।
*
(୧୮)
ବହ୍ନି-ଦରଶନ ଯୋଗୁଁ କୁପିତା,
ବିକାର-ଲକ୍ଷିତା ଗିରିଦୁହିତା ।
କାମ-ଲାଜେ ମନ୍ଦେ ହସି ସଦନେ,
ଉପବେଶିଥିଲେ ନତ-ବଦନେ ।
ଶିବ ତାଙ୍କ ମନ,
ପ୍ରେମ-ମଧୁବାକ୍ୟେ କଲେ ରଞ୍ଜନ ।।
*
(୧୯)
ପ୍ରିୟାଙ୍କର ଅକଳଙ୍କ ବଦନ-
ଚନ୍ଦ୍ରେ ଥିଲା ସ୍ବେଦ-ନୀର ଗହନ ।
ପ୍ରସାରିତ ହେଲା ନେତ୍ର-କଜ୍ଜଳ,
ଆପଣା ଦ୍ବିତୀୟ କୌପୀନାଞ୍ଚଳ ।
ଘେନି ତ୍ରିଲୋଚନ,
କୃଷ୍ଣ ଚିହ୍ନ ତହିଁ କଲେ ମାର୍ଜନ ।।
*
(୨୦)
ଶ୍ଲଥାଙ୍ଗୁଳି-ଯୁକ୍ତ କମ୍ପିତ କରେ,
ହୈମବତୀ-ମୁଖ-ପଦ୍ମୁଁ ତା ପରେ ।
ଧୀରେ ଧୀରେ ମାର୍ଜି ଘର୍ମ-ସଲିଳ,
ବ୍ୟଜନ ଚାଳନା କଲେ ସଲୀଳ ।
ପ୍ରଭୁ ତ୍ରିପୁରାରି,
ଶୁଷ୍କ କଲେ ସର୍ବ ଶ୍ରମଜ-ବାରି ।।
*
(୨୧)
ପୀରତି-ଶିଥିଳ ପ୍ରିୟା-କବରୀ,
ଲୋଟିଥିଲା ସ୍କନ୍ଧ ପରେ ତାଙ୍କରି ।
ତହିଁରେ ଖଚିତ କୁସୁମାବଳୀ,
ସ୍ଖଳିତ ହେବାରୁ ଚଞ୍ଚଳ ଚଳି ।
ବାନ୍ଧିଲେ ସେ କେଶ,
ପାରିଜାତ ପୁଷ୍ପ-ମାଲ୍ୟେ ମହେଶ ।।
*
(୨୨)
ମୃଗନାଭି-ରସ ଘେନି ତୋଷରେ,
ଶଙ୍କର ପ୍ରେୟସୀ-ଗଣ୍ଡ ଉପରେ ।
ଆଙ୍କିଲେ ବିବିଧ ଚିତ୍ର ଯତନ,
କାମଦେବତାଙ୍କ ବିଶ୍ବମୋହନ ।
ମନ୍ତ୍ରାକ୍ଷର ଭଳି,
ପ୍ରତେ ହେଲା ପତ୍ର-ରଚନାବଳୀ ।।
*
(୨୩)
ଟଙ୍କଧର ପ୍ରିୟା-କର୍ଣ୍ଣଯୁଗରେ,
ତାଟଙ୍କ ମଣ୍ଡିଲେ ଅନୁରାଗରେ ।
ସଂସାର-ଜିଗୀଷୁ-କାମ-ସ୍ୟନ୍ଦନ,
ପ୍ରାୟେ ପ୍ରତେ ହେଲା ଉମା-ବଦନ ।
ବେନି କର୍ଣ୍ଣଫୁଲ,
ବିରାଜିଲେ ରଥ-ଚକ୍ରର ତୁଲ ।।
*
(୨୪)
ମୁକ୍ତାହାରବଲ୍ଲୀ କାନ୍ତା-କଣ୍ଠରେ,
ପିନ୍ଧାନ୍ତେ ଆବୋରି ସ୍ତନାଗ୍ର ପରେ ।
ଅଧୋଭାଗେ ଲମ୍ବି ଦିଶିଲା ଚାରୁ,
ଯେହ୍ନେ ବେନି ମେରୁଗିରି-ଚୂଡ଼ାରୁ ।
ହୋଇ ପ୍ରବାହିତ,
ଗଙ୍ଗା-ଧାରଦ୍ବୟ ଦିଶେ ଶୋଭିତ ।।
*
(୨୫)
ନଖାଙ୍କିତ ନିତମ୍ବରେ ତାଙ୍କର,
ମେଖଳା ପିନ୍ଧାଇ ଦେଲେ ଶଙ୍କର ।
ପ୍ରତେ ହେଲା, ନିଜ ଚଞ୍ଚଳ ମନ-
ହରିଣ କରିବା ପାଇଁ ବନ୍ଧନ ।
କାମଦେବଙ୍କର,
ଦୃଢ଼ ଫାଶ ହୋଇଅଛି ତତ୍ପର ।।
*
(୨୬)
ଭାଲ-ନେତ୍ରାନଳୁଁ ରଚି କଜ୍ଜଳ,
ପଦ୍ମନେତ୍ରୀ ପ୍ରିୟାଙ୍କର ତରଳ ।
ନୟନରେ ଶିବ କଲେ ରଞ୍ଜନ,
ମାର୍ଜିବାକୁ ଅଙ୍ଗୁଳିର ଅଞ୍ଜନ ।
ମର୍ଦ୍ଦିଲେ ତ୍ରିଶୂଳୀ,
ପୁଲକିତ ନୀଳ କଣ୍ଠେ ଅଙ୍ଗୁଳି ।।
*
(୨୭)
ସରୋଜ-ନୟନୀ ଗିରିଜାଙ୍କର,
ଚରଣାରବିନ୍ଦ-ଯୁଗେ ସୁନ୍ଦର ।
ଅଲକ୍ତ ରଞ୍ଜନ କଲେ ଶଙ୍କର,
ମସ୍ତକବାହିନୀ ସ୍ବର୍ଣ୍ଣଦୀଙ୍କର ।
ତୋୟରେ ହସ୍ତର,
ରକ୍ତିମା ଧଉତ କଲେ ଆବର ।।
*
(୨୮)
ଦେବଦେବ ହର ହରଷଭରେ,
ଭସ୍ମଲିପ୍ତ ନିଜ ଶରୀର ପରେ ।
ଦର୍ପଣ ମାର୍ଜନ କରି ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷେ,
ଥୋଇଦେଲେ ପ୍ରାଣପ୍ରିୟା-ସମକ୍ଷେ ।
ଶୃଙ୍ଗାର ମଣ୍ଡନ,
କରାଇଲେ ପ୍ରେମେ ଅବଲୋକନ ।।
*
(୨୯)
ପ୍ରିୟ-ଦତ୍ତ ମଣି-ଆଦରଶରେ,
ରତି-ଚିହ୍ନାଙ୍କିତ ଅଙ୍ଗ ତୋଷରେ ।
ବିଲୋକି ଲଜ୍ଜିତ ହେଲେ ପାର୍ବତୀ,
ରୋମାଞ୍ଚ-ବ୍ୟାଜରେ ପତିଙ୍କ ପ୍ରତି ।
ଗାଢ଼ ଅନୁରକ୍ତି,
ସ୍ବଚ୍ଛନ୍ଦେ ଲଭିଲା ବାହ୍ୟାଭିବ୍ୟକ୍ତି ।।
*
(୩୦)
ଅନଙ୍ଗାରି-କୃତ ଶୃଙ୍ଗାର-ସଜ୍ଜା,
ନିରେଖି ମୁକୁରେ ମେନକାତ୍ମଜା ।
ପ୍ରେମଲଜ୍ଜାଭରେ ହସିଲେ ମନ୍ଦେ,
ନିଜକୁ ସୌଭାଗ୍ୟଶାଳିନୀ-ବୃନ୍ଦେ ।
ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ ମତେ ।
ମଣିଲେ ଆପଣା ହୃଦୟଗତେ ।।
*
(୩୧)
ଜୟା ବିଜୟା ତ ଯୁଗଳ ସହୀ,
ଏହି ଅବସରେ ହରଷ ବହି ।
ପ୍ରବେଶିଲେ ଆସି ଶିବାଳୟରେ,
କାନ୍ତ-କୋଳଗତା ଉମା-ଦେହରେ ।
ଉପଚାର ଘେନି,
ଉତ୍ତମ ଶୃଙ୍ଗାର ରଚିଲେ ବେନି ।।
*
(୩୨)
ପ୍ରାସାଦ ବାହାରେ ଚାରଣେ ଆସି,
ଶଙ୍କର ପ୍ରସନ୍ନ ହେବା ମନାସି ।
କରିଲେ ମଙ୍ଗଳ ସ୍ତବ ସୁନ୍ଦର,
ଏ ସମୟେ ଗନ୍ଧରବ-ନିକର ।
ହୋଇ ଗଦଗଦ,
ଆରମ୍ଭିଲେ ମୁଦେ କମ୍ବୁ-ଶବଦ ।।
*
(୩୩)
ତଦନ୍ତେ ସେବାର ସୁଅବସରେ,
ଦ୍ବାରେ ପରବେଶି ନନ୍ଦୀ ଶଙ୍କରେ ।
ପ୍ରଣମି ଜ୍ଞାପନ କଲେ ବିନୟେ,
ପ୍ରଭୋ ! ଦେବଗଣ ଏହି ସମୟେ ।
ତବ ଦରଶନ,
ପାଇଁ ଆସିଛନ୍ତି ଲାଳସ-ମନ ।।
*
(୩୪)
ସ୍ବମାନସ-ରାଜହଂସୀ ପ୍ରିୟା ସେ ,
ପାର୍ବତୀଙ୍କ ହସ୍ତ ଧରି ସରସେ ।
ଅମରଗଣଙ୍କୁ ନିଜେ ଦର୍ଶନ,
ଦେବା ଅଭିଳାଷେ ହୋଇ ପ୍ରସନ୍ନ ।
ବିଳାସ-ଗୃହର,
ଅଭ୍ୟନ୍ତରୁ ବିଜେ କରିଲେ ହର ।।
*
(୩୫)
ଇନ୍ଦ୍ରାଦି ତ୍ରିଦଶେ ଦେଖି ହରଙ୍କୁ,
ପ୍ରଣମିଲେ ଶିରେ ଯୋଡ଼ି କରକୁ ।
ତ୍ରିଲୋକ-ଜନନୀ ବିଶ୍ବବନ୍ଦିନୀ,
ପୂଜନୀୟା ଗିରିରାଜ-ନନ୍ଦିନୀ ।
ଉମାଙ୍କୁ କ୍ରମରେ,
ପ୍ରଣମିଲେ ସର୍ବେ କଲେ ବିନୟଭରେ ।।
*
(୩୬)
ଏ ଉତ୍ତାରେ ଦେବ-ସମ୍ମାନୋଚିତ,
ସତ୍କାର ଆଚରି ଶିବ ସୁଚିତ୍ତ।
ଦେବତାଙ୍କୁ ତହିଁ ଦେଲେ ବିଦାୟ,
ଲଭି ନନ୍ଦୀଶ୍ବର-କର ସହାୟ ।
ଚଢ଼ି ବୃଷଭରେ,
ଉମା ସଙ୍ଗେ ଗଲେ ହରଷଭରେ ।।
*
(୩୭)
ମନୁଁ ବେଗବାନ ବୃଷ-ପୃଷ୍ଠରେ,
ଆରୋହି ଗମନ କଲେ ନଭରେ ।
ଗଗନ-ବିହାରୀ ବିମାନଚର,
ଅମର-ନିକର ଯୋଡ଼ି ସ୍ବକର ।
ମହାଦେବଙ୍କର,
ଶୁଭାଭିବାଦନ କଲେ ସାଦର ।।
*
(୩୮)
ବ୍ୟୋମଗଙ୍ଗା-ଜଳବିନ୍ଦୁ-ସେବିତ,
ପାରିଜାତ-ପୁଷ୍ପ-ଗନ୍ଧେ ବାସିତ ।
ନାରୀ-ରତିଖେଦ-ଅପହାରକ,
ସମୀରଣ ତୋଷେ ଉମା-ହରଙ୍କ ।
ସେହି ଅବସରେ,
ସେବା କଲା ବହି ବିହାୟସରେ ।।
*
(୩୯)
କୈଳାସ ନାମକ ସ୍ଫଟିକ-ଶୈଳେ,
ମିଳିଲେ ଶଙ୍କର ପ୍ରେୟସୀମେଳେ ।
ସ୍ବସମ ଅର୍ଦ୍ଧେନ୍ଦୁ-ଧାରକ ସେ ତ,
ଅଦ୍ଭୁତ ଭୋଗୀଙ୍କ ଭୋଗ-ନିକେତ ।
ବ୍ୟୋମେ ସୁବ୍ୟାପତ,
ବିଭୂତି-ଧାରକ ସେ ପରବତ ।।
*
(୪୦)
କାନ୍ତାଗଣ ଘେନି ସିଦ୍ଧ ପୁରୁଷେ,
ଚଳନ୍ତେ ସ୍ଫଟିକ ଭିତ୍ତି ପାରୁଶେ ।
ପ୍ରତିବିମ୍ବ ଦେଖି ଭ୍ରମେ ଯୁବତୀ,
ଅନ୍ୟ ରାମା ସଙ୍ଗେ ବିହରେ ପତି ।
ଏ ଲାଗି ରୁଷନ୍ତି,
ମନାଇଁଲେ ମଧ୍ୟ ସେ ନ ମାନନ୍ତି ।।
*
(୪୧)
ସୁଧାକର-ଛାୟା ସ୍ଫଟିକମୟ,
କଇଳାସେ ପଡ଼ି ଭଜେ ବିଲୟ ।
କେବଳ କଳଙ୍କ-ଛାୟା ଦିଶଇ,
ଏହା ଦେଖି ମନେ ପ୍ରତେ ହୁଅଇ ।
ବିଚୂର୍ଣ୍ଣ କସ୍ତୂରୀ,
ଖଣ୍ଡ କିବା ରଚିଛନ୍ତି ଗଉରୀ ।।
*
(୪୨)
କଇଳାସ-ଭିତ୍ତି ପରେ ସ୍ବଅଙ୍ଗ-
ପ୍ରତିବିମ୍ବ ଦେଖି ମତ୍ତ ମାତଙ୍ଗ ।
ଅନ୍ୟ ମତ୍ତ ଗଜ ଭାବି ମନରେ,
ଦନ୍ତାଘାତ କରିଥାନ୍ତି କୋପରେ ।
ଲଭି ପ୍ରତିଘାତ,
ତାଙ୍କ ଚିତ୍ତେ ଦୁଃଖ ହୁଅଇ ଜାତ ।।
*
(୪୩)
ସ୍ଫଟିକ-ଭବନେ ତାରକାରାଶି,
ବିମ୍ବିତ ହୋଇଲେ ରାତ୍ରେ ପ୍ରକାଶି ।
ସିଦ୍ଧାଙ୍ଗନା ଭ୍ରମିଥାନ୍ତି ହୃଦୟେ,
ବିଚାରନ୍ତି ଆମ୍ଭ ରତି-ସମୟେ ।
ଖସିବାରୁ ହାର,
ପଡ଼ିଅଛି ଏଥି ମୁକୁତା-ବାର ।।
*
(୪୪)
ଅପ୍ସରା-ଶୃଙ୍ଗାର-ମୁକୁର ସମ,
ତାରା-ଅଧିପତି ସୁମନୋରମ ।
କୈଳାସ-ଶିଖରେ ହେଲେ ଉଦିତ,
ଶୈଳନାଥ ଶିବାଳୟର ଦୀପ୍ତ ।
ଶୋଭନ୍ତି ଅମୂଲ୍ୟ,
ରମଣୀୟ ଚୂଡ଼ାମଣିର ତୁଲ୍ୟ ।।
*
(୪୫)
ମଦନ-ଆତୁରେ ଅମରଗଣ,
ଏକାନ୍ତରେ ଇଚ୍ଛି କାନ୍ତା-ରମଣ ।
ଭ୍ରମିଲେ ସେଠାରେ ଏକାକୀ ଥାଇ,
ଭ୍ରମିଥାନ୍ତି ବହୁ ବିମ୍ବ ଅନାଇଁ ।
ସେସ୍ଥାନେ ଯେପରି,
ବହୁବିଧ ରୂପ ହେଲା ତାଙ୍କରି ।।
*
(୪୬)
ସ୍ଫଟିକ-ନିର୍ମିତ ଏକ ଶୃଙ୍ଗରେ,
ବହୁକାଳ ଯାଏ ଗୌରୀ ସଙ୍ଗରେ ।
ନିଜ ଇଚ୍ଛାମତେ ସୁମନୋହର,
ନାନା କାମକେଳି କରିଲେ ହର ।
ଆନନ୍ଦ-ମାନସେ ।
ସମୟ ଯାପନ କଲେ ସୁରସେ ।।
*
(୪୭)
ସରସ ଭଙ୍ଗୀରେ ଚରଣ ଚାଳି,
ଶିବ-କର ଧରି ନଗେଶବାଳୀ ।
ଧୀରେ ଧୀରେ ତହିଁ କଲେ ଭ୍ରମଣ,
ଯେଉଁଠାରେ ବେତ୍ରଧାରକ ଗଣ ।
ନନ୍ଦୀଶ୍ବର ଥାଇ,
ଚଳିଲେ ଅଗ୍ରତେ ପଥ ଦେଖାଇ ।।
*
(୪୮)
ଭ୍ରୂସଙ୍କେତ ପାଇ ମହେଶଙ୍କର,
ବିକଟାଙ୍ଗଭଙ୍ଗୀକାରୀ ଆବର ।
ଧବଳ ସୁତୀକ୍ଷ୍ଣ-ତୁଣ୍ଡ ସୁଦନ୍ତ,
ଶିଖାଗ୍ର ଦୋଳାଇ ଭୃଙ୍ଗୀ ତଦନ୍ତ ।
ଉମାଙ୍କ ବିନୋଦ,
ପାଇଁ ଆରମ୍ଭିଲେ ନୃତ୍ୟ ସମୋଦ ।।
*
(୪୯)
ଉମାଙ୍କ ଆନନ୍ଦ ଲାଗି ଶଙ୍କର,
ପ୍ରେରଣା ଦେବାରୁ ତହିଁ ସତ୍ବର ।
କଣ୍ଠଦେଶେ ମଣ୍ଡି କପାଳ-ମାଳୀ,
ଦଂଷ୍ଟ୍ରା-ବିକରାଳ-ବଦନୀ କାଳୀ ।
ନାନା ଭଙ୍ଗୀ କରି,
ନୃତ୍ୟ ଆରମ୍ଭିଲେ ଉତ୍ସାହ ଭରି ।।
*
(୫୦)
ଭୃଙ୍ଗୀ କାଳୀଙ୍କର ନୃତ୍ୟ ବିକଟ,
ଭୟାନକ ଭାବେ ହେଲା ପ୍ରକଟ ।
ତାହା ଦେଖି ଭୟେ ମେନାକୁମାରୀ,
ପ୍ରେମବଶେ ତହିଁ ପ୍ରିୟ କାମାରି ।
ଶିବଙ୍କର କୋଳେ,
ଗାଢ଼େ ଆଲିଙ୍ଗିଲେ ବସି ବିଭୋଳେ ।।
*
(୫୧)
ପ୍ରିୟା-ଉଚ୍ଚପୀନ-କୁଚ-ପିଣ୍ଡର,
ସଭୟାଲିଙ୍ଗନ-ପୀଡ଼ନେ ହର ।
ପୁଲକ ଲଭିଲେ ନିଜ ଶରୀରେ,
ବଢ଼ିଲା ମଦନ-ବେଗ ଅସ୍ଥିରେ ।
ନାନା ପରକାରେ,
ପ୍ରମତ୍ତ ହୋଇଲେ ଶିବ ସେଠାରେ ।।
*
(୫୨)
ପର୍ବତାଧିରାଜ-ତନୁଜାଙ୍କର,
ହାବଭାବ ଲୀଳା ହୃଦୟ-ହର ।
ବହୁବିଧ ଭୋଗେ ସନ୍ତୋଷ ବହି,
କୈଳାସେ ଗଣଙ୍କ ଗହଣେ ରହି ।
ସୁଧାଂଶୁ-ଶେଖର,
ଅତିଶୟାନନ୍ଦେ ମଜ୍ଜିଲେ ହର ।।
*
(୫୩)
(ଅନୁବାଦକୀୟ ଉପସଂହାର)
ମହାକବି କାଳିଦାସ ପ୍ରଣୀତ,
କୁମାରସମ୍ଭବ କାବ୍ୟେ ବର୍ଣ୍ଣିତ ।
ନବମ ସର୍ଗରେ ଶ୍ଲୋକ ବାବନ,
ଈଶ୍ବରଙ୍କ କଇଳାସ ଗମନ ।
ଓଡ଼ିଆ ପଦ୍ୟାକାର,
ବିରଚିଲେ ହରେକୃଷ୍ଣ ମେହେର ।।
=====
Related Links:
Kumarasambhava: Canto-9th: Odia Version:
https://hkmeher.blogspot.com/2025/09/kumarasambhava-canto-9-odia-version-by.html
====
Kumarasambhava: Odia Version: Compiled :
https://hkmeher.blogspot.com/2016/02/kumara-sambhava-kavya-odia-version.html
-----
Translated Kavyas of Harekrishna Meher :
http://hkmeher.blogspot.com/2016/08/translated-works-of-dr-harekrishna-meher.html
====
Biodata : Hindi :
https://tapasvini-kavya.blogspot.com/2021/05/biodata-hindi-dr-harekrishna-meher.html
===
Biodata: English:
http://hkmeher.blogspot.in/2012/06/brief-biodata-english-dr-harekrishna.html
-----
Biodata: Web Version:
https://hkmeher.blogspot.com/2012/06/brief-biodata-english-dr-harekrishna.html?m=0
===
No comments:
Post a Comment