Friday, December 30, 2016

Depiction of Dawn (Usha) in Tapasvini Kavya/ Dr.Harekrishna Meher

Beautiful Depiction of Dawn (Usha)  
in 'Tapasvini' Mahakavya of Poet Gangadhar Meher
*
(Extracted from Tri-lingual Translations of Tapasvini
By  Dr. Harekrishna Meher) 

= = = = = = = = = = = = = = = 
Original Odia Poem from Canto-IV
composed in mellifluous Chokhi-Raga :   
= = = = = = = = = = = = = = = 
मङ्गळे अइला उषा   
बिकच-राजीब-दृशा
जानकी-दर्शन-तृषा 
हृदये बहि      
कर-पल्लबे नीहार-     
मुक्ता धरि उपहार
सतीङ्क बास बाहार  
प्राङ्गणे रहि  ।
कळकण्ठ-कण्ठे कहिला,
दरशन दिअ सति  ! राति पाहिला ॥ ()
*
अरुण कषाय बास     
कुसुम-कान्ति-बिकाश
प्रशान्त रूप बिश्वास 
दिअन्ति मने  ।  
केउँ य़ोगेश्वरी आसि    
मधुर भाषे आश्वासि
डाकुछन्ति दुःखराशि   
उपशमने  ।
देबा पाइँ नब जीबन,
स्वर्गुँ कि ओह्लाइछन्ति  मर्त्त्य भुबन ॥ ()  
*
समीर सङ्गीत गाए   
भ्रमर बीणा बजाए  
सुरभि नर्त्तने थाए   
उषा-निदेशे  ।  
कुम्भाटुआ होइ भाट   
आरम्भिला स्तब पाठ
कळिङ्ग अइला पाट-   
मागध बेशे  ।  
लळित मधुरे कहिला,
उठ सती-राज्य-राणि !  राति पाहिला ॥’ ()
*
= = = = = = = = = = = = 
Hindi Translation
= = = = = = = = = = = =
समंगल आई सुन्दरी 
प्रफुल्ल-नीरज-नयना उषा, 
हृदय में ले गहरी 
जानकी-दर्शन की तृषा  ।  
नीहार-मोती उपहार लाकर पल्लव-कर में, 
सती-कुटीर के बाहर 
आंगन में खड़ी होकर  
बोली कोकिल-स्वर में,   
दर्शन दो, सती अरी  ! 
बीती  विभावरी ॥’ (१) 
*
अरुणिमा कषाय परिधान,  
सुमनों की चमकीली मुस्कान  
और प्रशान्त रूप मन में जगाते विश्वास : 
आकर कोई योगेश्वरी 
बोल मधुर वाणी सान्त्वनाभरी 
सारा दुःख मिटाने पास 
कर रही हैं आह्वान  ।  
मानो स्वर्ग से उतर  
पधारी हैं धरती पर  
करने नया जीवन प्रदान ॥ (२) 
*
गाने लगी बयार 
संगीत  तैयार   
वीणा बजाई भ्रमर ने,  
सौरभ लगा नृत्य करने  
उषा का निदेश मान  ।  
कुम्भाट भाट हो करने लगा स्तुति गान ।   
कलिंग आया पट्टमागध बन,   
बोला बिखरा ललित मधुर स्वन,    
उठो  सती-राज्याधीश्वरि ! 
बीती  विभावरी ॥’ (३) 
*
= = = = = = = = = = = =
English Translation
= = = = = = = = = = = =
Auspiciously came
Usha, the blooming lotus-eyed dame,  
in her heart cherishing keenly  
thirst for a vision
of the virtuous Janaki.  
Bearing dew-pearls as presentation  
in her hands of leafage,  
standing forward
in the outer courtyard
of Sita’s cottage,  
in cuckoo’s tone spake she,  
‘O Chaste Lady !
Deign to give your sight.  
Dawned the night.’ (1)  
*
The saffron costume  
of auroral shine,  
flowers’ smiling bloom  
and tranquil mien  
make a room  
in the mind to presume :  
Some goddess of yoga reaching the place,  
by sweet words giving solace  
calls to render relief  
from pangs of grief.  
From heaven on earth as if  
has descended to bestow a new life.  (2)  
*
Musical tune Zephyr sang swinging.  
Black Bee played on lute charming.  
By Usha’s bidding, in dance  
rapt remained Fragrance.  
Kumbhatua bird as a royal bard  
began to eulogize forward.  
As the panegyrist premier
Kalinga bird appeared there   
and spake in voice gracefully sweet,
‘Wake please,
O Queen of the empire of chaste ladies !  
Dawned the night.’ (3)  
*  
= = = = = = = = = = = = = = 
Sanskrit Translation
= = = = = = = = = = = = = = 
मङ्गलं समागता सौम्याङ्गना
उषा व्याकोषारविन्द-लोचना
वैदेही-दर्शनाभिलाषं वहन्ती स्वहृदये ।
पल्लव-कर-द्वये
नीहार-मौक्तिक-प्रकरोपहारं दधाना
सती-निलय-बहिरङ्गणे विद्यमाना
अभाषत कोकिल-कण्ठ-स्वना सूनरी,
दर्शनं देहि सति ! प्रभाता विभावरी ॥ (१)
*
अरुण-काषायाम्बरम्,
स्मितं सुमनसां विकस्वरम्,
प्रशान्त-रूपं च स्वान्ते जनयन्ति प्रत्ययम् :
काऽपि योगेश्वरी तत्रागत्य स्वयम्
सुमधुर-वचनैः सान्त्वनां प्रदाय
समाकारयति दुःखराशि-प्रशमनाय ।
नवीन-जीवन-दानार्थं सा ध्रुवम्
विद्यते त्रिदिव-भुवनादवतीर्णा भुवम् ॥ (२)
*
सङ्गीतं गायति स्म समीरणः,
भृङ्गो वीणा-वादन-प्रवणः ।
सुरभिरवर्त्तत नर्त्तन-तन्मया
उषाया अनुज्ञया  ।
वैतालिको भूत्वा कुम्भाट-विहङ्गः  
प्रारभत स्तुति-पठनम्  ।  
समागतो मागध-मुख्य-वेशः कलिङ्गः
प्रोवाच सुललित-मधुर-स्वनम्,
उत्तिष्ठ, सती-राज्याधीश्वरि !  
प्रभाता विभावरी ॥ (३)
= = = = = = = = = = 

Ref : Complete Hindi-English-Sanskrit Versions of Tapasvini Kavya :
* * * 

Tuesday, December 13, 2016

‘Ek Pyaar Ka Nagma Hai’: Sanskrit Version (Lyrics एकं प्रणय-गीतम् : Dr.Harekrishna Meher): Vaartaavali DD News

 ‘Ek Pyaar Ka Nagma Hai’ (Hindi Song from Film ‘Shor’) 
*
Sanskrit Version Lyrics : Dr. Harekrishna Meher
एकं प्रणय-गीतम् : डॉ. हरेकृष्ण मेहेर 
(Winner in Sanskrit Lyric Translation Competition conducted by
‘Vaartaavali’ Sanskrit Weekly Magazine of DD NEWS Channel, Delhi)
*
Singer :  Sarita Bhave  (as shown in the program) 
Produced by : DD NEWS and Telecast
on 10 Dec. 2016, Saturday at 7 pm. and 11 December 2016, Sunday at 12.30 pm.
Video : YouTube: 
Link (Sanskrit Version Song): 
Dr. Harekrishna Meher : FaceBook : 
Link 
https://www.facebook.com/harekrishna.meher.7/posts/1640550902637779?pnref=story
*
Watch 'Sanskrit Vaaraavali' : YouTube : 
Link : 
*
Vaartaavali (Separately posted on FaceBook Timeline)
Spardhageet  Ek Pyaar Ka Nagma Hai : 
Link :  
https://www.facebook.com/994742420623516/videos/1124296557668101/
Full Episode ‘Vaartaavali’ : YouTube : 
Link : 
= = = = = = = = = 

हिन्दी-चलचित्रम् : ‘शोर
गीत-रचनासन्तोष आनन्दः 
सङ्गीतम् :  लक्ष्मीकान्त-प्यारेलालौ
गायनम् :  लता-मङ्गेशकर: मुकेशश्च 
= = = = = = = = = = = = = = = = = = =    
संस्कृतानुवादकः - डॉ. हरेकृष्ण-मेहेरः  
= = = = = = = = = = = = = = = = = = =
एकं प्रणय-गीतम् ,    
लहरीणां रयोऽस्तीदम् । 
जीवनं किञ्चिदपरम्,
तव ममैव गाथेयम्  ()
*
प्राप्ते हि भवेन् नष्टम् , नष्टे च भवेत् प्राप्तम् ।
जीवन-तात्पर्यमिदम् , आगमनं प्रस्थानम् ।
द्विक्षणात्मक-जीवनतो  वरमायुरेकं हार्यम् । 
जीवनं किञ्चिदपरम् ,  
तव ममैव गाथेयम्  ()
*
त्वं धारा खलु नद्याः, अस्मि ते प्रतीरमहम् ।
त्वं भासि सहायो मे, तेऽप्यस्मि सहायोऽहम् ।
अम्भोधिः स्थितो नयने, आशानां जलं पूर्णम् ।
जीवनं किञ्चिदपरम् ,
तव ममैव गाथेयम्  ()
*
वात्या हि समायात्री,  आगत्य च गन्त्री सा ।
स्वल्पायुः पयोभृदयम् , आच्छाद्य लयं गन्ता ।
अवशिष्यते तच्छाया, अवशिष्यते तच्चिह्नम् ।
जीवनं किञ्चिदपरम् ,  
तव ममैव गाथेयम्  (
*
त् सान्त्वयति स्वान्तम् , तदुद्धृत्यानय वाद्यम्
श्वसनस्य हि रोधात् प्राक् , उत्तोलय कण्ठ-रवम्
स्वर-माधुर्यं  प्रमुदानाम् , अश्रूणामिदं  वचनम्
जीवनं किञ्चिदपरम् ,  
तव ममैव गाथेयम्  (
= = = = = = = = = = = = =   

Original Hindi Song ‘Ek Pyaar Ka Nagma Hai’.
Film : ‘Shor’ (1972) 
Lyrics : Santosh Anand
Music : Laxmikant Pyarelal
Singers: Lata Mangeshkar and Mukesh  
Complete Hindi Song : Youtube : 
Link :  
= = = = = = = = = 
एक प्यार का नगमा हैमौजों की रवानी है ।   
जिन्दगी और कुछ भी नहीं
तेरी मेरी कहानी है ()
*
कुछ पाकर खोना है,  कुछ खोकर पाना है  
जीवन का मतलब तो, आना और जाना है 
दो पल के जीवन सेएक उम्र चुरानी है ।  
जिन्दगी और कुछ भी नहीं
तेरी मेरी कहानी है ()
*
तू धार है नदिया कीमैं तेरा किनारा हूँ ।
तू मेरा सहारा हैमैं तेरा सहारा हूँ ।  
आंखों में समन्दर है, आशाओं का पानी है ।
जिन्दगी और कुछ भी नहीं
तेरी मेरी कहानी है ()
*
तूफान को आना हैआकर चले जाना है ।
बादल है ये कुछ पल का, छाकर ढल जाना है ।  
परछाइयाँ रह जाती, रह जाती निशानी है ।  
जिन्दगी और कुछ भी नहीं
तेरी मेरी कहानी है ()
*
जो दिल को तसल्ली दे, वो साज उठा लाओ
दम घुटनेसे पहले हीआवाज़ उठा लाओ
खुशियों का तरन्नुम है, अशकों की जवानी है
जिन्दगी और कुछ भी नहीं
तेरी मेरी कहानी है ()  
= = = = = = = = = = = = =  

* Videos of Dr. Harekrishna Meher :
Youtube : Link :
= = = = = = = = = 
Biodata :
= = = = =  
Chalachitra-Gita-Sanskritayanam (Anthology of Sanskrit Version Film Songs)  
= = = = =