Saturday, September 27, 2025

श्रीमहेश्वरी-वन्दनम् : SriMahesvari-Vandanam (Stotra for Goddess Durga) by Dr.Harekrishna Meher

'SRIMAHESVARI-VANDANAM'
===============
* श्रीमहेश्वरी-वन्दनम् * 
===============
रचयिता : डॉ. हरेकृष्ण-मेहेर: 
************* 
त्वां विश्वमातां  प्रणतोऽहमीश्वरीं 
देवैर्मनुष्यै:  सकलै: सुपूजिताम् । 
ईशान-कान्तां  मृगराज-वाहिनीं 
त्रिशूल-हस्तां त्वभय-प्रदायिनीम् ।। (१) 
मातस्त्वदीये  हृदये दया-लवं 
प्रकाशयन्ती  हर पाप-सन्ततिम् । 
दुर्गासि लोके  कलि-कालिमावृते 
देवी सुधन्या  जहि दैन्य-दुर्गतिम् ।। (२) 
त्वं विश्वपात्री  शुभ-रम्य-गात्री 
निहंसि दैत्यान्  भुवनैकधात्री । 
पुण्या वरेण्या महिषादि-मर्दिनी 
भक्त्या प्रसन्ना भवसि त्वमम्बिके !।। (३)
त्वमार्त्ति-हन्त्री  ममता-सुमूर्त्ति: 
पद्मेन्दु-वक्त्रा धृत-दिव्यकान्ति: । 
वसुन्धरायास्तिरयान्धकारं 
स्वतेजसा त्वं महता प्रकामम् ।। (४) 
सन्त्रासिता वै धरणी समस्ता 
सा राक्षसानां बहुपाप-दुष्कृतै: । 
समुद्धर त्वं  खलु धर्मधात्री  
विश्वं विनाशादयि सर्वमङ्गले ! ।। (५) 
न्यायस्य मार्ग:  कुजनावरुद्धो 
दौरात्म्यभारै-र्व्यथितास्ति पृथ्वी ।‌ 
त्वं शक्तिराद्या महिता स्वधाम्ना 
प्रसीद कष्टं हर दुष्ट-जातम् ।। (६) 
पादाम्बुजे ते प्रणति: शरण्ये ! 
क्षमस्व दोषं  हर दु:खभारम् । 
शान्तिं लभन्तां हि जना: समोदां 
सन्मङ्गलं स्यात् तव सुप्रसादै: ।। (७)
कुरुष्व मात: ! परिवेशमुज्ज्वलं 
सद्भावना भातु  तवानुकम्पया ।  
नन्दन्तु लोका: सुखिन: स्वजीवने 
तुभ्यं सुभक्त्या सततं नमोनम: ।। (८) 
======== 

'SRIMAHESVARI-VANDANAM
======== 
(In Odia Script) 
---------------------- 
* ଶ୍ରୀମହେଶ୍ବରୀ-ବନ୍ଦନମ୍ * 
ରଚୟିତା : ଡକ୍ଟର୍ ହରେକୃଷ୍ଣ-ମେହେରଃ 
----------------------
ତ୍ବାଂ ବିଶ୍ବମାତାଂ ପ୍ରଣତୋଽହମୀଶ୍ବରୀଂ 
ଦେବୈର୍ମନୁଷ୍ୟୈଃ ସକଲୈଃ ସୁପୂଜିତାମ୍ ।‌ 
ଈଶାନ-କାନ୍ତାଂ ମୃଗରାଜ-ବାହିନୀଂ 
ତ୍ରିଶୂଲ-ହସ୍ତାଂ ତ୍ବଭୟ-ପ୍ରଦାୟିନୀମ୍ ।। (୧) 
ମାତସ୍ତ୍ବଦୀୟେ ହୃଦୟେ ଦୟାଲବଂ 
ପ୍ରକାଶୟନ୍ତୀ ହର ପାପ-ସନ୍ତତିମ୍ । 
ଦୁର୍ଗାସି ଲୋକେ କଲି-କାଲିମାବୃତେ  
ଦେବୀ ସୁଧନ୍ୟା ଜହି ଦୈନ୍ୟ-ଦୁର୍ଗତିମ୍ ।।  (୨) 
ତ୍ବଂ ବିଶ୍ବପାତ୍ରୀ  ଶୁଭ-ରମ୍ୟ-ଗାତ୍ରୀ  
ନିହଂସି ଦୈତ୍ୟାନ୍ ଭୁବନୈକଧାତ୍ରୀ । 
ପୁଣ୍ୟା ବରେଣ୍ୟା ମହିଷାଦି-ମର୍ଦ୍ଦିନୀ  
ଭକ୍ତ୍ୟା ପ୍ରସନ୍ନା ଭବସି ତ୍ବମମ୍ବିକେ ! ।। (୩)  
ତ୍ବମାର୍ତ୍ତି-ହନ୍ତ୍ରୀ  ମମତା-ସୁମୂର୍ତ୍ତିଃ 
ପଦ୍ମେନ୍ଦୁ-ବକ୍ତ୍ରା  ଧୃତ-ଦିବ୍ୟକାନ୍ତିଃ । 
ବସୁନ୍ଧରାୟାସ୍ତିରୟାନ୍ଧକାରଂ 
ସ୍ବତେଜସା ତ୍ବଂ ମହତା ପ୍ରକାମମ୍ ।। (୪) 
ସନ୍ତ୍ରାସିତା ବୈ ଧରଣୀ ସମସ୍ତା 
ସା ରାକ୍ଷସାନାଂ ବହୁପାପଦୁଷ୍କୃତୈଃ । 
ସମୁଦ୍ଧର ତ୍ବଂ  ଖଲୁ ଧର୍ମଧାତ୍ରୀ 
ବିଶ୍ବଂ ବିନାଶାଦୟି ସର୍ବମଙ୍ଗଲେ !।। (୫) 
ନ୍ୟାୟସ୍ୟ ମାର୍ଗଃ କୁଜନାବରୁଦ୍ଧୋ 
ଦୌରାତ୍ମ୍ୟଭାରୈ-ର୍ବ୍ୟଥିତାସ୍ତି ପୃଥ୍ବୀ । 
ତ୍ବଂ ଶକ୍ତିରାଦ୍ୟା ମହିତା ସ୍ବଧାମ୍ନା 
ପ୍ରସୀଦ କଷ୍ଟଂ ହର ଦୁଷ୍ଟ-ଜାତମ୍ ।। (୬) 
ପାଦାମ୍ବୁଜେ ତେ ପ୍ରଣତିଃ ଶରଣ୍ୟେ !  
କ୍ଷମସ୍ବ ଦୋଷଂ ହର ଦୁଃଖଭାରମ୍ । 
ଶାନ୍ତିଂ ଲଭନ୍ତାଂ ହି ଜନାଃ ସମୋଦାଂ  
ସନ୍ମଙ୍ଗଲଂ ସ୍ୟାତ୍ ତବ ସୁପ୍ରସାଦୈଃ ।। (୭) 
କୁରୁଷ୍ବ ମାତଃ ! ପରିବେଶମୁଜ୍ଜ୍ବଲଂ 
ସଦ୍ଭାବନା ଭାତୁ ତବାନୁକମ୍ପୟା । 
ନନ୍ଦନ୍ତୁ ଲୋକାଃ ସୁଖିନଃ ସ୍ବଜୀବନେ
ତୁଭ୍ୟଂ ସୁଭକ୍ତ୍ୟା ସତତଂ ନମୋନମଃ ।। (୮) 
***** 
Published as आवाहनी in 'बर्त्तिका' : 'BARTIKA', Literary Quarterly, Dashahara Special Issue, October-December 2025 (Page-1), Dasarathapur, Jajpur, Odisha.  
Facebook Link : 

***** 


Articles of Dr.Harekrishna Meher Published in Magazines etc. (Other than Research Articles)

 Some Main Articles  of Dr.Harekrishna Meher

Published in Magazines etc.

(Other than Research Articles)

= = = = 

1.  Tapasvinira Kavi (Odia Article)

     “Meher Jyoti”, August 1983, Barpali, Odisha.

 

2.  Veda O Vaidika Rushi (Odia Article)

     “Nabalipi”, November 1985, Puri.

 

3.  Sanskrit : As Modern As Ever (English Article)

     “Mirror” (English Monthly), July 1989, Bombay.

 

4.  Dashāvatārah.

      “Purāna Darshana”, March 1990, Cuttack.

 

5.  Kāmaduta–Vishaye Kinchit (Sanskrit).

     “Sanskrita Pratibhā”,Vol. XIX-2, 1993, Sahitya Akademi, New Delhi.

 

6.  Yātrā-Prasangiya-Kāvya-Vishaye (Sanskrit).

     “Bhāratodaya” (Sanskrit Monthly), September-October 1994,

      Gurukula Mahavidyalaya, Jwalapur, U.P.

 

7 . Jibana Sangrāma. (Odia Poem).

      “Saptarshi”, February 1980, Sambalpur University.

 

8.  Amara Kavi (Odia Poem).

      Compiled in “Khariar Kusum”, Vol. III, 1983, Khariar.

 

9.  Surabhita Pushpa (Odia Poem).

     “Bindu”, November 1985, Upanta Sahitya Sansad, Badbil, Keunjhar.

 

10.  Kavi Gangādhara Smarane (Odia Poem).

     “Alakānandā”, August 1991, Balasore.

 

11. Bichitratā (Odia Poem).

      “Shāshwati”, October 1994, Utkal Sahitya Samaj, Allahabad, U.P.

 

12.  Sampurna Anudita Bhartruhari-SatakaTrayaru Kiyadamsha (Odia )

       “Bartikā”, Dasahara Special 1994, Dasharathpur, Jajpur, Odisha.

 

13.  Niti-Sataka of Poet Bhartrihari (Odia Article)

       “Bartikā”, Dasahara Special 1994, Dasharathpur, Jajpur, Odisha.

 

 

14.  Utkala-Gitikā  (Sanskrit)

       “Bartikā”, Vishuva Special, April 1995, Jajpur.

 

15.  Jibana; Kāla O Manisha. (Two Odia Poems)

       Broadcast in Udantikā Literary Magazine on 1-2-1996

       All India Radio, Bhawanipatna.

 

16.  Niti-Sataka of Poet Bhartrihari (Odia Version with Article)

       “Bartikā”, Several Dasahara Special Issues during 1995 -1997,

         Dasharathpur, Jajpur, Odisha.

 

17.  Srungara-Sataka of Poet Bhartrihari (Odia Version with Article)

       “Bartikā”, Dasahara Special Issue, October-December 1998,

         Dasharathpur, Jajpur, Odisha.

 

18.  Vairagya-Sataka of Poet Bhartrihari (Complete Odia Version)

       “Bartikā”, Dasahara Special Issue, October-December 1999,

         Dasharathpur, Jajpur, Odisha.

 

19.  Naishadhacharita-Nabama Sarga of Poet Sriharsha (Odia Version)

       “Bartikā”, Dasahara Special Issue, October-December 2000.

         Dasharathpur, Jajpur, Odisha.

 

20.  Sanskrit (English Poem)

       “KBK Reflects”, November 2002, Bhawanipatna.

 

21.  Aranyāni of Poet Rajendra Mishra (Book Review in Sanskrit).

       “Durvā”, Sanskrit Journal, June-September 2001,

       Madhya Pradesh Sanskrit Akademi, Bhopal.

 

22.  Sanskrita-Satakam of Poet Rajendra Mishra (Book Review).

       “Drik” (Sanskrit Journal) Vol.-6, July-December 2001,

         Drig Bharati, Jhusi, Allahabad, U.P.

 

23.  Kumarasambhava (5th Sarga)  

        (Odia Version of Poet Kalidasa’s Sanskrit Kavya ‘Kumarasambhava)  

       ‘Bartika’, Dashahara Special Issue, October-December 2001.    

        Dasarathapur, Jajpur, Odisha.  

 

24. Raghuvamsha (2nd Sarga)

        (Odia Version of Poet Kalidasa’s Sanskrit Kavya ‘Raghuvamsha)

       ‘Bartika’, Dashahara Special Issue, October-December 2002.    

        Dasarathapur, Jajpur, Odisha.  

 

 25. Koshali Meghaduta (with Article)  

        (Koshali Lyrical Version of Poet Kalidasa’s Sanskrit Kavya ‘Meghaduta)

       ‘Bartika’, Dashahara Special Issue, October-December 2003.    

        Dasarathapur, Jajpur, Odisha.  

 

26.  Surabhita Pushpa Prati (Odia Poem).

       “Chaiti Chadhei”, October-December 2003, Jaipatna, Kalahandi.

 

27.  Nilāchala Nāyak He (Hindi Song).

       “Sangeet”, September 2003, Sangeet Karyalaya, Hathras, U.P.

 

28.  Bādal Tu Hi Sudhā-Jal Tu Hi (Hindi Song).

       “Sangeet”, September 2003, Sangeet Karyalaya, Hathras, U.P.

 

29.  Gangādhara Smarane (Odia Poem).

       “Gangādhara Smaranikā” - 2003, Barpali, Bargarh.

 

30.  Ādhunika Bhāshā Sanskāra (Odia Poem).

       Included in the Book “Hāsya Byanga Kavitā Sankalana”,

       Kalahandi Utsav-2003,  Bhawanipatna.

 

31.  Kumarasambhava (7th Sarga with Article)  

        (Odia Version of Poet Kalidasa’s Sanskrit Kavya ‘Kumarasambhava)  

       ‘Bartika’, Dashahara Special Issue, October-December 2004.     

        Dasarathapur, Jajpur, Odisha.  

 

32.  Srimad Bhagavad Gitā : Eka Chintana

       “Gitā Manthan”, December 2004, Gita Prachar Samiti, Kalahandi.

 

33.  Manisha O Kāla (Odia Poem).

       “Vyāsanagar”, Vol.-1, March 2005, Vyasanagar, Jajpur Road.

34.  Ādhunika Bhāshā Sanskāra.

       “Rutambharā”, Kavita Special- 4, January-June 2005, Jajpur.

 

 35. Kumarasambhava (1st Sarga with Article)  

        (Odia Version of Poet Kalidasa’s Sanskrit Kavya ‘Kumarasambhava)  

       ‘Bartika’, Dashahara Special Issue, October-December 2005.     

        Dasarathapur, Jajpur, Odisha.  

 

 36. Kumarasambhava (2nd Sarga with Article)  

        (Odia Version of Poet Kalidasa’s Sanskrit Kavya ‘Kumarasambhava)  

       ‘Bartika’, Dashahara Special Issue, October-December 2006.     

        Dasarathapur, Jajpur, Odisha.  

 

 37.  Māār Pāde Bandanā (Kosali Poem).

       “Kalā Jharan”, Souvenir, Kalahandi Utsav-2007, January 2007.

        District Council of Culture, Kalahandi, Bhawanipatna.

 

38.  Meghaduta –Kosali Version (Verses 1-12).

        “Bharni”  (4/1), Nuakhai Issue, 2007, p. 57-59,

        Lokakabiratna Haladhar Sanskrutik Parishad, Sambalpur.

 

39.  Meghaduta –Kosali Version (13-25 Verses).

        “Bharni”  (4/2), 2007, Sambalpur.  

 

40.  Tamke Dākuchhe I Māti (Kosali Poem) 

       “Bharni”, Pushpuni Special Issue, 2007, page-71, Sambalpur.  

 

41.  Meghaduta – Kosali Version (Contd. 26-35 Verses),

      “Bharni”  (4/3), 2008, pages 74-75, Sambalpur.

 

42. Bishva-Prārthanā. (Odia Version of Swami Shivananda’s ‘Universal Prayer’)

       “Smaranikā”, 2007, Divine Life Society, Dharmagarh, Kalahandi.

       (Previous Publication : Souvenir of 34th All India Conference of

       Divine Life Conference, held in January 1990, Bhawanipatna, Kalahandi ,

       Organised by Divine Life Society, Kalahandi District, Odisha).

 

 43.  Kumarasambhava (8th Sarga, with Article)  

        (Odia Version of Poet Kalidasa’s Sanskrit Kavya ‘Kumarasambhava)  

       ‘Bartika’, Dashahara Special Issue, October-December 2009.      

        Dasarathapur, Jajpur, Odisha.  

 

 44. ‘Bharatiya Darshana Kaustubha’ of Dr.Nilakantha Pati (Book Review):

         “Sri-Jagannatha-Jyotih” (Vol.12, 2007. Page-187)

         Sri Jagannatha Sanskrit University Journal of Indology, Puri, Odisha.

 

 45. ‘The Silver Jubilee Souvenir’-2006 of Sri Jagannath Sanskrit University  

         (Book Review) : “Sri-Jagannatha-Jyotih” (Vol.12, 2007 

 46.  Tamke Dākuchhe I Māti (Kosali Poem)

       “Nishān” (Anthology of Poems), Kalahandi Utsav-2008,

       District Council of Culture, Kalahandi, Bhawanipatna, Odisha. 

 

 47. Mahaan Saaraswata Shilpi Gangadhara Meher (Article)

      “Gangadhar Smaranika”  - 2008

       Gangadhara Smaranika Prakashan Samiti, Barpali, Odisha.

 48. English Translations of Tapasvini : By  Dr. Harekrishna Meher :

     ‘MuseIndia’ (Literary E-Journal, Issue-21, Sept.-Oct. 2008

      (http://museindia.com/viewarticle.asp?myr=2008&issid=21&id=1258)

 

49. Gangadhar Meher Ki Do Kavitaayen

      ‘Srijangatha’ (Hindi E-Magazine), June 2009.                                                 

       (http://www.srijangatha.com/?pagename=Bhashantar2_May2K9)

50. Svabhavakavi Gangadhar Meher: Ek Amar Pratibha (Hindi Article)

      ‘Srijangatha’ (Hindi E-Magazine), June 2009.

       (http://www.srijangatha.com/Hastakshar_Jun2k9)

51. Sahitya mein Mulyabodh (Hindi Article)

      ‘Srijangatha’ (Hindi E-Magazine), March 2010.

       (http://www.srijangatha.com/?pagename=Alekh6_Mar2k10)

52. Utkal Gaurav Madhusudan Das (Hindi Article)

      ‘Srijangatha’ (Hindi E-Magazine), April 2010.

        (http://www.srijangatha.com/hastakshar_28Apr2k10)

53. Harekrishna Meher Ki Teen Kavitaayen

       (Garima Kavi Ki;  Priya Milan, Badal Tu HI Sudha-Jal Tu Hi)  

      ‘AakharKalash’ (Hindi E-Magazine), 5 May 2010.

       (http://aakharkalash.blogspot.in/2010/05/blog-post_05.html)

54. Amritamaya (Hindi Version of Odia Poem of Poet Gangadhar Meher)

       ‘Kaavyaalaya’  (Hindi E-Magazine), 2009

55. Vyasakavi Fakir Mohan Senapati :

      ‘Srijangatha’ (Hindi E-Magazine), 1 June 2010.

        (http://www.srijangatha.com/hastakshar_16jun2k10)

56. Samanvaya Ke Devata Darubrahma SriJagannath

      ‘Srijangatha’ (Hindi E-Magazine), July 2010.

       (http://www.srijangatha.com/prasangvash2_13jul2k10)

57. Sanskriti-Gitika (Vijayatetaraam)

      ‘Jahnavi’ (Sanskrit E-Journal), 2009

58. Bhagavad-Gitaayaah Saamaajika-Mahattvam

       ‘Jahnavi’ (Sanskrit E-Journal), 2010.

59. Vishvajanina Mahaprabhu Sri-Jagannatha (Odia Article)

       ‘Subhadra Kshetra’ Rathayatra Issue- 2011, pages 19-22..

        Chidananda Nidam, Jugasaipatna, Kalahandi, Odisha.

60. Bidyutpaata Hebaaku Debu Naahin (Odia Version of  Poet

       Dr. Mahendra Bhatnagar’s Hindi Poem ‘Bijliyaan Girne Nahin Denge’)

       “Bhasha”, September-October 2011 Issue.

       Central Hindi Directorate, Higher Education Department,

       Human Resource Development Department, Govt. of India, New Delhi.

61. Nar Aur Mayur’ and ‘Use Bhi Kahate Hain Dharmaavataar’

       (Hindi Version of Poet Gangadhar Meher’s Odia Poems from

       ‘ArghyaThali’ Kavya): ‘Nawya’ (Hindi e-magazine Jan.2012:

        http://www.nawya.in/hindi- sahitya/item/अर्घ्यथाली-काव्य-से-दो-कवितायें.html

62. ‘Matribhumi (Hindi Version of Poet Gangadhar Meher’s Odia Poem

      From ‘ArghyaThali’ Kavya). Published in ‘Nawya’ (Hindi e-magazine,2012):

        Link : http://www.nawya.in/hindi-sahitya/item

63.  English Poems of Harekrishna Meher        

       ‘PoemHunter’ (e-magazine, 2012):

           Link:  http://www.poemhunter.com/harekrishna-meher

64.  Kosali Meghduta (Extracts from Complete Translation)

        ‘Punascha Utkala Prabha’ (Jan-March 2012 Issue, Baripada, Mayurbhanj)

 65. Samaya (Article)

      ‘Kantaraka’- 2012, Government Autonomus College, Bhawanipatna.

 66. ‘Nar Aur Mayur’ and ‘Use Bhi Kahate Hain Dharmaavataar’,

        (Translated Hindi Poems from Original Odia of Poet Gangadhar Meher)

        ‘Sadbhaavana’ (Hindi Magazine), Raipur, Chhattisgarh,

        Translation Special Issue, 2012.

 

 67. ‘Goutam Buddha in History and Archaeology ’

       (Jointly written by Dr. Ajit Kumar Tripathy, Sri Prafulla Chandra Tripathy

       and Dr. Chandrabhanu Patel).

       Odia Book Review by Dr. Harekrishna Meher,

       Published in ‘Bartika’, Dashahara Special, October-December 2012,

       Dasarathapur, Jajpur, Odisha.

68.  ‘Veda-Prasuna’ Odia Book written by Prof. Sarbeswar Dash

        Book Review by Dr. Harekrishna Meher,

        Published in ‘Bartika’, pages.1379-1382.

        Dashahara Special, October-December 2013, Dasarathapur, Jajpur, Odisha.

 69. He Bhabitabyara Ashvagana (Oriya Version of Famous Poet Dr. Mahendra

        Bhatnagar’s Hindi Poem ‘O Bhavitavya Ke Ashvo’)

       “Bhasha”, March-April-May-June 2014  Joint Issue, pp.219-221,

       Magazine of Central Hindi Directorate, Higher Education Department,

       Human Resource Development Department, Govt. of India, New Delhi.

70.  DaruBrahma-Sri-Jagannathah (Sanskrit Article)

         ‘Sragdharaa’ (Sanskrit Monthly, July 2015, Orissa Sanskrit Academy, Bhubaneswar)

71. Rutu-Samhara Kavya (with Article)

       (Complete Odia Version of Poet Kalidasa’s Sanskrit Kavya ‘Ritusamharam’)

       ‘Bartika’, Dashahara Special Issue, October-December 2015, pages 422-450, 

        Dasarathapur, Jajpur, Odisha.

72. Gita-Govinda Kavya (with Article)

       (Complete Odia Version of Poet Jayadeva’s Sanskrit Kavya ‘Gita-Govindam’)

       ‘Bartika’, Dashahara Special Issue, October-December 2016, pages 336-395.

        Dasarathapur, Jajpur, Odisha.  

73. Masuri Darshane (Odia Poem)

       ‘Bartika’, Dashahara Special Issue, October-December 2016,

        pages 1509-1510. Dasarathapur, Jajpur, Odisha.  

74.  Lila-Purushottama SriKrishna (Odia Article)

       ‘Saagar’ (Half-Yearly),RathaYatra Special Issue, July 2017, pages 70-72.

        Kalahandi Lekhak Kala Parishad, Bhawaniipatna, Kalahandi, Odisha. 

75.  Meghaduta Kavya (with Article)

       (Odia Version of Poet Kalidasa’s Sanskrit Kavya ‘Meghadutam’)

       ‘Bartika’, Dashahara Special Issue, October-December 2017,

        pages 690-728, Dasarathapur, Jajpur, Odisha.  

76.  Mukta Bihanga Aame (Odia Song)

       'Pratishruti', Dashahara Special Issue, Oct.-Dec. 2017, Baripada, Mayurbhanj.   

77.  Raghuvamsha (6th and 7th Sargas, with Article)

       (Odia Version of Poet Kalidasa’s Sanskrit Kavya ‘Raghuvamsha)

       ‘Bartika’, Dashahara Special Issue, October-December 2018,

        pages 1390-1429.  Dasarathapur, Jajpur, Odisha.  

        Link : https://www.facebook.com/harekrishna.meher.7/posts/2893712230654967

78.  Kumarasambhava (3rd and 4th Sargas, with Article)

       (Odia Version of Poet Kalidasa’s Sanskrit Kavya ‘Kumarasambhava)  

       ‘Bartika’, Dashahara Special Issue, October-December 2019,

        Page- 1296. Dasarathapur, Jajpur, Odisha.  

        Link : https://www.facebook.com/harekrishna.meher.7/posts/3792383007454547

 79. Viswa-Prarthana ( Both Odia and Sanskrit Versions of Swami Sivananda   

        Saraswati’s  Original English Poem ‘Universal Prayer) :

        Published in ‘Souvenir” (2020, page-45) of Divine Life Society, Bhawanipatna,

        Kalahandi, released on the occasion of Golden Jubilee Celebration (1969-2019)

        on 8-9 February 2020.  

 80.  Kumarasambhava (6th Sarga, with Article))

       (Odia Version of Poet Kalidasa’s Sanskrit Kavya ‘Kumarasambhava) 

       ‘Bartika’, Dashahara Special Issue, October-December 2020, pages 1289-1301.    

        Dasarathapur, Jajpur, Odisha.

        Link: https://m.facebook.com/story.php?story_fbid=5417098278316337&id=10000048655919

 81.  Raghuvamsha (3rd Sarga, with Article)  

       (Odia Version of Poet Kalidasa’s Sanskrit Kavya ‘Raghuvamsha)  

       ‘Bartika’, Dashahara Special Issue, October-December 2021,

        pages 1039-1066. Dasarathapur, Jajpur, Odisha.

        Link : http://hkmeher.blogspot.com/2021/11/raghuvansha-canto-3-odia-version.html

82.  Srimad-Bhagavad-Gita (Complete, with Article)  

       (Odia Version of Maharshi Vyasadeva’s Sanskrit Work)  

       ‘Bartika’, Dashahara Special Issue, October-December 2022,

        pages 1225-1297.  Dasarathapur, Jajpur, Odisha.

        Link:  http://hkmeher.blogspot.com/2022/10/srimadbhagavad-gita-complete-odia.html 

83.  Raghuvamsha (4th and 5th Sargas, with Article)

       (Odia Version of Poet Kalidasa’s Sanskrit Kavya ‘Raghuvamsha)  

       ‘Bartika’, Dashahara Special Issue, October-December 2023,

        pages 1534-1562. Dasarathapur, Jajpur, Odisha.  

        Link : http://hkmeher.blogspot.com/2023/11/raghuvamsha-cantos-4-5-odia-version-dr.html 

84.  Raghuvamsha (1st Sarga, with Article)

       (Odia Version of Poet Kalidasa’s Sanskrit Kavya ‘Raghuvamsha) 

       ‘Bartika’, Dashahara Special Issue, October-December 2024,

        pages 941-960. Dasarathapur, Jajpur, Odisha.

        

. . . . . .

(To be Continued)


Friday, September 26, 2025

Kumarasambhava: Canto-10: Odia Version by Dr.Harekrishna Meher (କୁମାରସମ୍ଭବ : ଦଶମ ସର୍ଗ)

KUMARASAMBHAVA  MAHAKAVYA 
(Canto-10th) *  
Original Sanskrit Epic Poem 
By : Mahakavi Kalidasa 
*******
ODIA Metrical Translation by: 
Dr. Harekrishna Meher 
(Taken from Complete Odia Version) 
कुमारसम्भव महाकाव्य : 
दशम सर्ग : कार्त्तिकेय-जन्म * 
(पद्यानुवाद : राग- संगम तिआरि बाणी)  
= = = = = 
Canto-10 : Birth of Kumara Kartikeya. 
(Translations done during 1971)   
* * * * 
Published in BARTIKA, Famous Odia Literary Quarterly, Dashahara Special Issue, October-December 2025, Saraswata Sahitya Sanskrutika Parishad, Dasharathapur, Jajpur, Odisha. 
Total pages scanned are posted here. 
Facebook Link : 
 
* * * * * * * 

କୁମାରସମ୍ଭବ (ଦଶମ ସର୍ଗ) 
ମୂଳ ସଂସ୍କୃତ କାବ୍ୟ : ମହାକବି କାଳିଦାସ  
ଓଡ଼ିଆ ପଦ୍ୟାନୁବାଦ : ଡକ୍ଟର୍ ହରେକୃଷ୍ଣ ମେହେର 
ବିଷୟ : କାର୍ତ୍ତିକେୟ-ଜନ୍ମ
ରାଗ : ସଙ୍ଗମ ତିଆରି ବାଣୀ 
=======
(୧) 
ଅଗ୍ନି ଶିବଙ୍କ ଦୁଃସହ ତେଜସ୍ଵୀ ରେତ, 
ବହନ କରି ଆପଣା ଶରୀରେ ସେ ତ । 
ସଭାରେ ଦେବଗଣଙ୍କ ସହ ଆସ୍ଥିତ,  
ଇନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ପାଶେ ମିଳିଲେ ଯାଇ ତୁରିତ ।। 
*
(୨) 
କୁତ୍ସିତ ଅଙ୍ଗ ଆବର ବିବର୍ଣ୍ଣ ଅତି, 
ଧୂମ୍ର-ଧୂମିତ-ମଣ୍ଡଳ  ଅନଳ ପ୍ରତି । 
ଶଚୀଦେବୀ-ପତି ନିଜ ସହସ୍ରାକ୍ଷରେ, 
ଅବଲୋକନ କରିଲେ  ଆଦରଭରେ ।। 
(୩) 
ବାସବ ସେ ରୂପ ଦେଖି ବିରସେ, 
ଚିନ୍ତିଲେ ଦୀର୍ଘସମୟ କ୍ଷୁବ୍ଧ ମାନସେ ।‌ 
କନ୍ଦରପ-ରିପୁଙ୍କର  କୋପେ ଅତ୍ୟନ୍ତ, 
ଅନଳଦେବଙ୍କ ଦଶା ହେଲା ଏମନ୍ତ ।। 
(୪) 
ମଳିନ ବଦନେ ତହିଁ  କ୍ଷଣକୁ କ୍ଷଣ, 
ଅମରବୃନ୍ଦ ଅଗ୍ନିଙ୍କୁ  କଲେ ଈକ୍ଷଣ । 
ଆପଣା ସମୀପେ ତାଙ୍କୁ ଦେଇ ଆସନ, 
ବସାଇଲେ ସମାଦରେ ପାକଶାସନ ।।‌ 
(୫) 
'ହବ୍ୟବାହନ ! ଏପରି ଦୁର୍ଦ୍ଦଶା ତବ, 
କିରୂପେ ପ୍ରାପତ ହେଲା, କହ ସରବ ।'  
ଇନ୍ଦ୍ର ପୁଚ୍ଛିବାରୁ ଏତେ ସ୍ବାହା-ବିଳାସ, 
ଉତ୍ତରିଲେ ଧୀରେ ଘେନି ଦୀର୍ଘ ଶୁଆସ ।। 
(୬) 
'ସୁରସଙ୍ଘ-ନାୟକ ହେ ! ଅଲଙ୍ଘନୀୟ, 
ଆଦେଶ ଘେନି ତୁମ୍ଭର  ମୁହିଁ ସ୍ଵକୀୟ । 
ପାରାବତ ରୂପ ବହି  ପାଇଲି ଡର, 
କମ୍ପିତ ହେଲା ସକଳ ଅଙ୍ଗ ମୋହର ।। 
(୭) 
ଉମାସକ୍ତ ଶିବ ପାଶେ  କଲି ଗମନ, 
ଚିହ୍ନିଲେ ମୋତେ ସେ ବହ୍ନି ବୋଲି ବହନ । 
ହେବାରୁ ସେ କାଳ-ସମ ଭୀମ ମୂରତି, 
ବହିଲି ମୁଁ ନିଜ ରୂପ  ହେ ସୁରପତି ! ।।
*
(୮) 
ହେ ଜମ୍ଭାରି ! ସର୍ବଜ୍ଞାତା ଚନ୍ଦ୍ରଶେଖର, 
ଜାଣିଲେ ଛଦ୍ମ ବିହଙ୍ଗ ରୂପ ମୋହର । 
ରୋଷେ ଲଲାଟେ ଦୀପିତ ହୁତାଶନରେ, 
ମୋତେ ଦହିବାକୁ ବିଚାରିଲେ ମନରେ ।। 
*
(୯) 
ସାର୍ଥ ମଧୁର ବଚନେ  ବିନୟଭରେ, 
ତାଙ୍କୁ ସ୍ତୁତି କଲି ମୁହିଁ ସେ ସମୟରେ । 
ପ୍ରୀତ ହେଲେ ଉମାକାନ୍ତ ତେଜିଲେ ରୋଷ, 
ନିଜ ସ୍ତୁତି ଶୁଣି କେବା ନ ଲଭେ ତୋଷ ? 
(୧୦) 
ଶରଣରକ୍ଷକ ସର୍ବ-ତ୍ରାତା ଈଶାନ, 
ନିଜ ଲଲାଟ-ପ୍ରଦେଶେ ଦେଦୀପ୍ୟମାନ। 
ଅନିବାର୍ଯ୍ୟ କ୍ରୋଧାନଳ-ଗ୍ରାସ-ରୂପକ, 
ଭୟୁଁ ଉଦ୍ଧରିଲେ ମୋତେ ତ୍ରିପୁରାନ୍ତକ ।। 
(୧୧) 
ଉମା-ଆଲିଙ୍ଗନ-ବନ୍ଧ ତେଜି ସତ୍ବର , 
ଲଜ୍ଜା ଅନୁଭବ କଲେ  ପ୍ରମଥବର । 
ମଦନକେଳି-ରସର ଜାଗରଣରୁ,  
ବିରତ ହେଲେ ଗିରିଶ ଗୌରୀପାଶରୁ ।।  
(୧୨) 
ସେକାଳେ ସୁରତିଭଙ୍ଗ ହେଲା ଶିବଙ୍କ, 
ବିଚ୍ୟୁତ ଅବ୍ୟର୍ଥ ଲୋକତ୍ରୟ-ଦାହକ । 
ଦୁର୍ବହ ରେତକୁ ନିଜ ମଦନ-ହର, 
ଅର୍ପଣ କରିଲେ ଅପଘନେ ମୋହର ।। 
(୧୩) 
ସେହି ମହାତେଜୋବନ୍ତ ଶଙ୍କର-ବୀର୍ଯ୍ୟେ, 
ମୁହିଁ ଏପରି ଜ୍ବଳିତ ହୋଇଲିଣି ଯେ । 
ଅସହ୍ୟ ଭାର ହେଲାଣି ଏବେ ଦେହର, 
ବହନ ପାଇଁ ଶକତି ନାହିଁ ମୋହର ।। 
(୧୪) 
ଏ ସକାଶୁଁ ହେ ବାସବ ! ତ୍ରିଲୋକେଶ୍ବର, 
ଶିବଙ୍କର ଭୟଙ୍କର  ତେଜେ ମୋହର । 
ଦହ୍ୟମାନ ମହାଦୁଃଖୀ ଏହି ପରାଣ, 
ରକ୍ଷା କରି ଲଭ ଖ୍ୟାତି  ଅମରରାଣ ! ।।' 
(୧୫) 
ଦୀନଭାବାପନ୍ନ ଅଗ୍ନି-ଦେବତାଙ୍କର, 
ଏପରି ବଚନ ଶୁଣି  ଅମରେଶ୍ବର । 
ଅଗ୍ନିତାପ-ନିବାରଣେ  ବଳାଇ ମତି, 
କୋୖଣସି ଉପାୟ ଚିନ୍ତା କଲେ ଝଟତି ।। 
(୧୬)
ସୁରପୁର-ଅଧିପତି  ତହୁଁ ଆଦରେ, 
ଶିବତେଜ-ଦଗ୍ଧ ଅଗ୍ନିଙ୍କର ଅଙ୍ଗରେ । 
ଆପଣା କରେ ଆଉଁସି ସାନ୍ତ୍ବନା ଦେଇ, 
ପ୍ରକାଶ କରିଲେ ଧୀରେ ବଚନ ଏଇ ।। 
(୧୭) 
'ସ୍ବାହା ସ୍ବଧା ହନ୍ତ ବୋଲି କଲେ ହବନ, 
ପ୍ରସନ୍ନତା ଲଭି ତୁମ୍ଭେ ହବ୍ୟବାହନ ! 
ପ୍ରୀତି ସାଧ ଦେବ-ପିତୃ-ମାନବଙ୍କର, 
ଯେଣୁ ତୁମ୍ଭେ ଏକା ମୁଖ ସେମାନଙ୍କର ।। 
(୧୮) 
ହୋତୃନିକର ତୁମ୍ଭରି  ହବନ ଦ୍ବାରା, 
ବିନାଶନ୍ତି ଶରୀରର  ବୃଜିନ ସାରା । 
ସ୍ବର୍ଗଲୋକେ କରିଥାନ୍ତି ସୁଖ ବରଣ, 
ତୁମ୍ଭେ ଏକା ଅଟ ସ୍ବର୍ଗଲାଭ-କାରଣ ।। 
*
(୧୯) 
ହୁତାଶ ! ମନ୍ତ୍ରେ ପବିତ୍ର ହବ୍ୟ ଦରବ, 
ଆହୁତି ଅରପି  ତୁମ୍ଭଠାରେ ସରବ । 
ତପର ସିଦ୍ଧି ଲଭନ୍ତି ତପସ୍ବୀଗଣ, 
ତୁମ୍ଭେ ତପସ୍ୟାର ପ୍ରଭୁ ମୂଳ କାରଣ ।। 
(୨୦) 
ରବି ନିମନ୍ତେ ପ୍ରଦତ୍ତ  ଆହୁତି ନେଇ, 
ତୁମେ ଅର୍ପିଲେ ବର୍ଷନ୍ତି ସେ ମେଘ ହୋଇ ।‌ 
ତହୁଁ ଅନ୍ନ ଜାତ ହେଲେ  ପ୍ରାଣୀନିକର, 
ଜୀଇଁଥାନ୍ତି, ତେଣୁ ତୁମ୍ଭେ ପିତା ବିଶ୍ବର ।।
(୨୧) 
ପ୍ରାଣୀଙ୍କ ଅନ୍ତରେ କର ନିବାସ ତୁମେ, 
ତୁମଠାରୁ ପ୍ରାଣୀଗଣ  ଜନ୍ମନ୍ତି ଭୂମେ । 
ଏ ସକାଶୁଁ ତୁମେ ବିଶ୍ବ-ପ୍ରାଣ-ରୂପକ, 
ପ୍ରାଣୀଙ୍କର ପ୍ରାଣଦାତା ଅଟ ପାବକ ! ।। 
*
(୨୨) 
ଉପକାରୀ ଅଟ ସାରା  ଏ ଜଗତର, 
ତୁମ୍ଭେ ଏକା, ଏଥିଲାଗି ଦେବତାଙ୍କର । 
କାର୍ଯ୍ୟ ସିଦ୍ଧି ପାଇଁ ତୁମ୍ଭ  ବିନା ଅପର, 
ସମର୍ଥ ହେବ କେ ଅବା ହେ ବୈଶ୍ବାନର ! ।। 
(୨୩) 
ଅନଳ ! ଆମ ସମସ୍ତ  ଦେବ-କରମ, 
ସିଦ୍ଧ କରିବା ନିମନ୍ତେ  ତୁମେ ହିଁ କ୍ଷମ । 
ଅନ୍ୟ ପାଇଁ ଉପକାର-ବ୍ରତୀ ଜନର, 
ବିପତ୍ତି ମଧ୍ୟ ପ୍ରଶଂସା  ଲଭେ ନିକର ।। 
(୨୪) 
ଭାଗୀରଥୀ ଦେବୀ ଭକ୍ତିବଶେ ଆମ୍ଭର,  
ପୂର୍ବରୁ ପ୍ରସନ୍ନ ହୋଇଛନ୍ତି ନିକର । 
ତାଙ୍କ ସ୍ରୋତେ କଲେ ତୁମ୍ଭେ ଅବଗାହନ, 
ହରିବେ ସେ ତୀବ୍ର ଜ୍ବାଳା ହବ୍ୟବାହନ ! ।। 
(୨୫) 
ବିଳମ୍ବ ନ କରି ବେଗେ ନ କରି ଖେଦ,
ଚଳ ବିଷ୍ଣୁପଦୀ ପାଶେ ହେ ଜାତବେଦ ! 
ନିଶ୍ଚିତ କାର୍ଯ୍ୟ ସଫଳ  ହେବା ନିମିତ୍ତ, 
ଶୀଘ୍ରକାରିତା କରିବା  ଅଟେ ଉଚିତ ।। 
(୨୬) 
ବିଦିତ ଅଟନ୍ତି ଦେବୀ ସୁର-ତଟିନୀ, 
ମହେଶଙ୍କ ଜଳମୟୀ ମୂର୍ତ୍ତି ଶୋଭିନୀ । 
ଏହେତୁ ଈଶାନଙ୍କର  ଦୁର୍ବହ ରେତ, 
ତୁମ୍ଭ ପାଶରୁ ଧାରଣ କରିବେ ସେ ତ ।।'  
(୨୭) 
ଏତେ କହି ତୁନି ହେଲେ ପାକଶାସନ, 
ତା ପରେ ତାଙ୍କ ପାଶରୁ ଦେବ ଜ୍ବଳନ ।‌
ବିଦାୟ ନେଇ ବାସବ-ବାକ୍ୟେ ଝଟତି, 
ଗମନ କରିଲେ ସୁର-ସରିତା ପ୍ରତି ।। 
(୨୮) 
ଚଳିଲେ ଅନଳ ବେଗେ ବାହି ସରଣୀ, 
ତହୁଁ ଅଶେଷ କ୍ଲେଶର ନାଶ-କାରିଣୀ । 
ସୁରପୁର-ତରଙ୍ଗିଣୀ- ତୀରେ ବହନ, 
ଉପଗତ ହେଲେ ଆସି  ହବ୍ୟବାହନ ।। 
(୨୯) 
ସ୍ବର୍ଗ ଆରୋହଣ ଲାଗି ସୁର-ତଟିନୀ, 
ନିଃଶ୍ରେଣୀ-ରୂପା ମୁକତି-ମାର୍ଗଦାୟିନୀ । 
ମହାମହାପାତକର  କ୍ଷୟ-କାରିଣୀ, 
ଅଟନ୍ତି ପାବନୀ ଦେବୀ ଦୁର୍ଗ-ତାରିଣୀ ।। 
(୩୦) 
ପ୍ରମଥପତିଙ୍କ ଜଟାଜୂଟ-ବାସିନୀ, 
ଅଟନ୍ତି ସେ ମନ୍ଦାକିନୀ ପାପ-ନାଶିନୀ । 
ସଗର-ସୁତଗଣଙ୍କ ମୋକ୍ଷ-କାରିଣୀ, 
ଅଟନ୍ତି ଶାଶ୍ଵତ ଧର୍ମ-ରକ୍ଷାକାରିଣୀ ।। 
(୩୧) 
ସମ୍ଭୂତ ହୋଇ ବିଷ୍ଣୁଙ୍କ ପଦ-ଜଳରୁ, 
ଅବତରି ଆସିଛନ୍ତି  ବ୍ରହ୍ମଧାମରୁ । 
ତିନି ଭୁବନକୁ ନିଜ ତିନି ସ୍ରୋତରେ, 
ପବିତ୍ର କରିଥାଆନ୍ତି ସେ ନିରନ୍ତରେ ।। 
(୩୨) 
ଉତ୍ଥିତ ହେବାରୁ ଉଚ୍ଚ ତରଙ୍ଗମାନ, 
ହେଲା ସେସମୟେ ଏହା ପ୍ରତୀୟମାନ । 
ଅଗ୍ନି-ଆଗମନେ ଗଙ୍ଗା ପ୍ରସନ୍ନଚିତ୍ତ, 
କର ତୋଳି ଡାକୁଛନ୍ତି  ସିଦ୍ଧି ନିମିତ୍ତ ।। 
(୩୩) 
ଥିଲେ ସମ୍ମିଳିତ ମତ୍ତ ହଂସ-ଆବଳି, 
କଳକୂଜନେ ପ୍ରତୀତ ହେଲା ଏଭଳି । 
ସାନ୍ତ୍ବନା ଦିଅନ୍ତି ଗଙ୍ଗା  ଭାଷି ମଧୁର, 
ହିତ ବିତରିବି, ଦୁଃଖ କରିବି ଦୂର ।। 
(୩୪) 
ଗଙ୍ଗାଙ୍କର ଅର୍ବାଚୀନ କୂଳେ ଉତ୍ଥିତ, 
ସଭଙ୍ଗ ତରଙ୍ଗମାଳ ହେଲା ପ୍ରତୀତ । 
ସତେ ଅବା ବିଷ୍ଣୁପଦୀ ଆନନ୍ଦଭରେ, 
ଅଗ୍ନିଙ୍କୁ ସ୍ବାଗତ କରୁଛନ୍ତି ଆଗରେ ।। 
(୩୫) 
ଏ ଉତ୍ତାରେ ଶିବ-ତେଜେ ଆର୍ତ୍ତ ଜ୍ବଳନ, 
ମନ୍ଦାକିନୀ-ଜଳ ମଧ୍ୟେ  ହେଲେ ମଗନ । 
ବିଳମ୍ବ କରିବା ପାଇଁ  ଅଳପ କ୍ଷଣ, 
ସମର୍ଥ ହୋଇଥାନ୍ତି କି  ବିପନ୍ନଗଣ ?  
(୩୬) 
କଲ୍ୟାଣକାରକ ସର୍ବ-ଶ୍ରମ-ହାରକ, 
ପୁଣ୍ୟ-ବିଧାୟକ ସର୍ବଜନ-ତାରକ । 
ମନ୍ଦାକିନୀ-ନୀର ମଧ୍ୟେ ଅଗ୍ନି ସତ୍ବର, 
ମଗ୍ନ ହୋଇ ତାପ-ଶାନ୍ତି କଲେ ନିଜର ।। 
(୩୭) 
 ଅଟନ୍ତି ଦିବ୍ୟ ତଟିନୀ ତୁଙ୍ଗ-ତରଙ୍ଗା,  
ହୃଦୟ-ତାପ-ବିପତ୍ତି-ହାରିଣୀ ଗଙ୍ଗା । 
ମହାଦେବଙ୍କ ଅମୋଘ ରେତ ତହିଁରେ, 
ସଞ୍ଚାରିତ ହେଲା ଅଗ୍ନି-ତନୁରୁ ଧୀରେ ।। 
(୩୮) 
ଶିବଙ୍କ ଅସହ୍ୟ ରେତ  ସୁର-ସରିତ, 
ଗ୍ରହଣ କରିଲେ ସମାଦର ସହିତ । 
ସେହି ସମୟେ ଅତ୍ୟନ୍ତ  ପ୍ରସନ୍ନ-ମନ, 
ହୋଇ ଜଳରୁ ବାହାରି ଗଲେ ଜ୍ବଳନ ।। 
(୩୯) 
ପୀୟୂଷ-ଧାରା ସଦୃଶ  ଗଙ୍ଗା-ଉଦକ, 
ତହିଁ ଅବଗାହି ଶାନ୍ତ  ହେଲେ ପାବକ । 
ତଦୁତ୍ତାରେ ବୈଶ୍ବାନର ସ୍ବୀୟ ସଦନେ, 
ଗମନ କରିଲେ ଧୀରେ  ପ୍ରଫୁଲ୍ଲ ମନେ ।। 
(୪୦) 
ମହେଶ୍ବରଙ୍କ ଅସହ୍ୟ ତେଜସ୍ଵୀ ବୀଜ, 
ମନ୍ଦାକିନୀ ବିହାୟସ-ବାହିନୀ ନିଜ । 
ଅନ୍ତରେ ବେଗେ ବହନ୍ତେ ସନ୍ତାପ-ଜଳେ, 
ମଜ୍ଜି ଅତ୍ୟନ୍ତ କଷଣ  ଲଭିଲେ ବଳେ ।। 
(୪୧) 
ପ୍ରଳୟ ବହ୍ନିର ଶତ  ଶତ ଶିଖାରେ, 
ତପ୍ତ ପରି ହେଲା ଗଙ୍ଗା-ନୀର ସେଠାରେ । 
ଉଷ୍ଣତାର ଅସହିଷ୍ଣୁ  ଜୀବ ସକଳ, 
ଜଳ ତେଜି ବାହ୍ୟେ ଆସି ହେଲେ ଚଞ୍ଚଳ ।।
(୪୨) 
ଶିବଙ୍କ ଅମୋଘ ଶୁକ୍ର-ପ୍ରଭାବେ ନୀର, 
ଅତିଶୟ ତପ୍ତ ହେଲା  ମନ୍ଦାକିନୀର । 
ଉଛୁଳି ପଡ଼ନ୍ତେ ପୁଣି କୂଳ-ବାହାରେ, 
ସହ୍ୟ କଲେ ଗଙ୍ଗା ସେହି ସଲିଳ-ଭାରେ ।। 
(୪୩) 
ଜଗନ୍ନେତ୍ର ଦିବାକର  ମାଘ ମାସରେ, 
ଅଭ୍ୟୁଦୟ ହେବା କାଳେ ଏକ ବାସରେ । 
ଅବଗାହନ ନିମନ୍ତେ ସ୍ବର୍ଣ୍ଣଦୀ-ନୀରେ, 
ଷଡ଼ କୃତ୍ତିକା ଗମନ କରିଲେ ଧୀରେ ।। 
(୪୪) 
ଅମ୍ବରାଂଶ-ଚୁମ୍ବୀ ଶୁଭ୍ର  ଲହରୀ ଶତ, 
ଦୋଳାଇ ଗଙ୍ଗା ସତେବା କଲେ ବ୍ୟକତ ।
'ଦର୍ଶନ ଅବଗାହନ ଆଚମନାଦି, 
କୃତ୍ୟ ଦେବଗଣ ଏଥି ଥାନ୍ତି ସମ୍ପାଦି ।।' 
(୪୫) 
ପୁଣ୍ୟ ସ୍ନାନ ସାରି ମୁନିଗଣ ତୋଷରେ, 
ମନ୍ଦାକିନୀଙ୍କର ରମ୍ୟ  ପୁଳିନ ପରେ । 
ଦୂର୍ବାକ୍ଷତ ପୁଷ୍ପ ଆଦି  ପୂଜା-ଦରବ, 
ବଳିରୂପେ ବାହ୍ୟେ ବିଞ୍ଚି ଥିଲେ ସରବ ।। 
(୪୬) 
ଭାଗୀରଥୀ-ତଟେ ବ୍ରହ୍ମ-ଆସନେ ସ୍ଥିତ, 
ଯୋଗନିଦ୍ରାଗତ ବ୍ରହ୍ମ-ଧ୍ଯାନେ ମଜ୍ଜିତ । 
ଯୋଗପଟ୍ଟ-ବନ୍ଧଯୁକ୍ତ ମୁନି-ପ୍ରବରେ, 
ଉପବେଶିଥିଲେ ପରସନ୍ନ ଚିତ୍ତରେ ।। 
(୪୭) 
ଚରଣ-ଅଙ୍ଗୁଷ୍ଠି ଯୋଗେ ଉତ୍ଥାନେ ଥାଇ, 
ରବି ଅଭିମୁଖେ ନିଜ ଦୃଷ୍ଟି ଲଗାଇ । 
ବ୍ରହ୍ମଋଷିଗଣ ଜପବଳେ ସେ ସ୍ଥାନେ, 
ମଗନ ଥିଲେ ପରମ-ବ୍ରହ୍ମ ଧିଆନେ ।। 
(୪୮) 
ଏହିପରି ପୁଣ୍ୟତୋୟା ଗଙ୍ଗା ଦର୍ଶନେ, 
ଷଡ଼ କୃତ୍ତିକା ଆନନ୍ଦ  ଲଭିଲେ ମନେ । 
ନିରେଖି ସୁଧାବାହିନୀ  ସୁର-ସରିତ, 
ନ ହୁଏ ବା  କାହା ମନ ମୁଦେ ପୂରିତ ।। 
(୪୯) 
ଯେଉଁ ବ୍ୟୋମବାହିନୀଙ୍କୁ  ଚନ୍ଦ୍ରଶେଖର, 
ଧାରଣ କରିଥାଆନ୍ତି  ଶିରେ ନିଜର । 
ଯା ଦର୍ଶନ ପୁଣ୍ୟକାରୀ ତାଙ୍କୁ ଲଭିଣ, 
ମୋଦେ ଶ୍ରଦ୍ଧା ପ୍ରକାଶିଲେ କୃତ୍ତିକାଗଣ।। 
(୫୦) 
ଦିବ୍ଯା ପବିତ୍ର-ନିର୍ବାଣ-ପଦ-ଦାୟିନୀ, 
ବିଷ୍ଣୁ-ପୟର-ସମ୍ଭୂତା  ପାପ-ଧ୍ବଂସିନୀ । 
ଗଙ୍ଗାଦେବୀଙ୍କୁ କୃତ୍ତିକାଗଣ ଶ୍ରଦ୍ଧାରେ, 
ବିନମ୍ର ଶିରେ ପ୍ରଣାମ କଲେ ସେଠାରେ ।‌। 
(୫୧) 
ସୌଭାଗ୍ୟବଳେ ଦର୍ଶନ ମିଳେ ଯାଙ୍କର, 
ମୂର୍ତ୍ତିମତୀ ଅଟନ୍ତି ଯେ  ମୁକ୍ତି ପଦର । 
ସେ ଦେବୀ ମନ୍ଦାକିନୀଙ୍କୁ ଭକ୍ତିଭାବରେ, 
କୃତ୍ତିକାଏ ସ୍ତୁତି କଲେ ଶରଧାଭରେ ।। 
(୫୨) 
ମୁକ୍ତି-ସ୍ତ୍ରୀ-ସଙ୍ଗ-ଦୂତ୍ୟଜ୍ଞ ସ୍ବର୍ଣ୍ଣଦୀ-ଜଳେ, 
ଆପଣାର ପାପରାଶି  କ୍ଷାଳନ କଲେ । 
କୃତ୍ତିକାଗଣ ଉତ୍ତମ  ରୂପେ ମଗନ, 
ହୋଇ ସମାପିଲେ ନିଜ ଅବଗାହନ ।। 
(୫୩) 
ପୂର୍ବଜନ୍ମର ସଞ୍ଚିତ  ସୁକୃତ ବଳେ, 
ସ୍ନାନ-ଅବସର ମିଳେ ସ୍ବର୍ଣ୍ଣଦୀ-ଜଳେ । 
ସେ ନଦୀ ମଧ୍ୟେ ଆନନ୍ଦେ ନିମଜ୍ଜି ସ୍ନାନେ, 
ଧନ୍ୟା ମଣିଲେ ଆପଣେ କୃତ୍ତିକାମାନେ ।। 
(୫୪) 
ସୁରଧୁନୀ-ନୀରେ ସ୍ନାନ ସମୟରେ ତ, 
କୃଶାନୁରେତଙ୍କ ଦିବ୍ୟ ଅମୋଘ ରେତ ।
ସେ ପାବନ ସଲିଳରୁ  କୃତ୍ତିକାଙ୍କର, 
ଦେହେ ଯାଇ ସଞ୍ଚାରିତ ହେଲା ସତ୍ବର ।। 
(୫୫) 
ଶିବଙ୍କ ଦହନାତ୍ମକ  ଅସହନୀୟ, 
ରେତ ବହି କୃତ୍ତିକାଏ ଦେହେ ସ୍ବକୀୟ ।‌ 
ଅତିଶୟ ସନ୍ତାପ ଯେ  ଅନୁଭବିଲେ, 
ସତେ ଗରଳ-ସାଗରେ ମଜ୍ଜି ରହିଲେ ।। 
(୫୬) 
କରନ୍ତେ ଅସହନୀୟ  ତେଜ ଧାରଣ, 
ଅତ୍ୟନ୍ତ ବ୍ୟାକୁଳ ହେଲେ କୃତ୍ତିକାଗଣ । 
ଅନ୍ତରେ ଜ୍ବଳନ୍ତ ଅଗ୍ନି  ବହିଲା ପରି, 
ସରବେ ବାରିରୁ ଶୀଘ୍ର ଗଲେ ବାହାରି ।। 
(୫୭) 
ଗଙ୍ଗାନଦୀ-ତ୍ୟକ୍ତ ସେହି ମହାଦେବଙ୍କ, 
ମହାତେଜସ୍ବୀ ଅବ୍ୟର୍ଥ  ଦହନାତ୍ମକ । 
ରେତ ଷଡ଼କୃତ୍ତିକାଙ୍କ ଉଦରେ ସର୍ବ, 
ପ୍ରବେଶ କରି ସହସା ହୋଇଲା ଗର୍ଭ ।। 
(୫୮) 
ଜାଣିଲେ ଚିତ୍ତେ ସୁବିଜ୍ଞା କୃତ୍ତିକାଗଣେ, 
ଆମ୍ଭେ ଅସମର୍ଥ ଏହି  ଗର୍ଭ ଧାରଣେ । 
ଏତେ ଭାବି ଲଜ୍ଜାଭରେ ପତିଙ୍କ ଭୟେ,  
ଅତ୍ୟନ୍ତ ଦୁଃଖ ଲଭିଲେ ନିଜ ହୃଦୟେ ।। 
(୫୯) 
ତଦୁତ୍ତାରେ କୃତ୍ତିକାଏ  ଭୀତ ଅନ୍ତରେ,
ଲୋକ-ଲଜ୍ଜା ଯୋଗୁଁ  ତହିଁ ଶରବଣରେ । 
ସର୍ବ ଗର୍ଭ ପରିତେଜି  ନିଜ ନିଜର, 
ଗୃହାଭିମୁଖେ ପ୍ରସ୍ଥାନ କଲେ ସତ୍ବର ।। 
(୬୦) 
ଷଡ଼କୃତ୍ତିକା ତେଜନ୍ତେ ସେହି ସକଳ, 
ସୁଧାକର-କଳା ସମ  ଅତି କୋମଳ । 
ଭବ୍ୟ ଗର୍ଭ ତେଜୋବାନ ହେଲେ ଏଭଳି, 
ବ୍ୟୋମଗର୍ଭେ ଶତସୂର୍ଯ୍ୟ-ତେଜରୁ ବଳି । 
ଚତୁର୍ମୁଖ ଧାତା ପ୍ରତି  ନିଜର ଷଡ଼, 
ବଦନେ କଲେ ସତେବା ସ୍ପରଧା ବଡ଼ ।। 
(୬୧) 
(ଅନୁବାଦକୀୟ ଉପସଂହାର) 
କୁମାରସମ୍ଭବ କାଳିଦାସ-ରଚିତ, 
ଶ୍ରୀହରେକୃଷ୍ଣ-ମେହେର-ପଦ୍ୟାନୂଦିତ । 
ଷାଠିଏ ପଦରେ ଏ ତ  ସର୍ଗ ଦଶମ, 
କୀର୍ତ୍ତିତ ଏଥିରେ କାର୍ତ୍ତିକେୟ-ଜନମ ।। 
===== 

Kumarasambhava: Odia Version: Compiled :
https://hkmeher.blogspot.com/2016/02/kumara-sambhava-kavya-odia-version.html 

==== 

Kumarasambhava : Canto-10: Odia Version: Blog Link :
https://hkmeher.blogspot.com/2025/09/kumarasambhava-canto-10-odia-version-by.html
---------

Translated Kavyas of  Harekrishna Meher : 
http://hkmeher.blogspot.com/2016/08/translated-works-of-dr-harekrishna-meher.html
===== 


Kumarasambhava: Canto-9: Odia Version by Dr.Harekrishna Meher (କୁମାରସମ୍ଭବ : ନବମ ସର୍ଗ)

KUMARASAMBHAVA  MAHAKAVYA 
(Canto-9th) * 
Original Sanskrit Epic Poem 
By: Mahakavi Kalidasa 
*******
ODIA Metrical Translation by: 
Dr. Harekrishna Meher 
(Taken from Complete Odia Version) 
कुमारसम्भव महाकाव्य : 
नवम सर्ग : प्रभु शिवङ्क कैलास गमन * 
(पद्यानुवाद : राग - आषाढ़ शुक्ल)    
= = = = = 
Canto-9 : Lord Siva's Journey to Kailasa Mountain.  
(Translations done during 1971)   
* * * * 
Published in BARTIKA, Famous Odia Literary Quarterly, Dashahara Special Issue, October-December 2025, Saraswata Sahitya Sanskrutika Parishad, Dasharathapur, Jajpur, Odisha. 
Total pages scanned are posted here. 
Facebook Link :

******  

* କୁମାରସମ୍ଭବ (ନବମ ସର୍ଗ) * 
ମୂଳ ସଂସ୍କୃତ କାବ୍ୟ : ମହାକବି କାଳିଦାସ 
ଓଡ଼ିଆ ପଦ୍ୟାନୁବାଦ : ଡକ୍ଟର୍ ହରେକୃଷ୍ଣ ମେହେର 
ବିଷୟ : ପ୍ରଭୁ ଶିବଙ୍କ କୈଳାସ ଗମନ 
ରାଗ : ଆଷାଢ଼ଶୁକ୍ଲ 
========
(୧) 
ପ୍ରିୟତମା-ମୁଖ-କମଳ-ରସେ,
ଲୋଲୁପ ଭ୍ରମର-ରୂପ ହର ସେ । 
ଆପଣା ସମ୍ଭୋଗ  ସୁଖ ସମୟେ, 
ନିରେଖିଲେ ଶମ୍ଭୁ  ବିଳାସାଳୟେ । 
         ପାରାବତ-ବେଶ,  
କକ୍ଷ ମଧ୍ୟେ କରୁଅଛି ପ୍ରବେଶ ।। 
*
(୨) 
ସୁମଧୁର ଥିଲା  ସେ ପକ୍ଷୀ-ସ୍ବନ, 
ଯେହ୍ନେ ପ୍ରୀତିରତ ରାମା-ବଚନ ।  
ରକ୍ତ-ଲୋଚନ ତା ଥିଲା ଘୂର୍ଣ୍ଣିତ, 
ଗ୍ରୀବା ଉଚ୍ଚନୀଚ ସଂପ୍ରସାରିତ । 
       ପୁଚ୍ଛ ବାରମ୍ବାର,  
ସଙ୍କୁଚିତ ହେଉଥିଲା ସୁନ୍ଦର ।। 
(୩) 
ଚନ୍ଦ୍ରମା ସଦୃଶ  ବର୍ଣ୍ଣ ଉଜ୍ଜ୍ୱଳ, 
ପ୍ରସାରି ତା ବଦ୍ଧ  ପକ୍ଷ-ଯୁଗଳ । 
ଜଟିଳ କରି ତା  ଅଗ୍ର ଚରଣ, 
ମଦାନନ୍ଦେ ଭୋଳ ହୋଇ ତକ୍ଷଣ । 
        ମଣ୍ଡଳ ଆକାରେ,  
ଏଣେତେଣେ ଭ୍ରମୁଥିଲା ଆଗାରେ ।। 
*
(୪) 
ସୁଧା-ହ୍ରଦେ ରତି ସଙ୍ଗେ ମଦନ-,
ସ୍ନାନବେଳେ  ସମୁତ୍ଥିତ ନୂତନ।
ଫେନପୁଞ୍ଜ ପରି  ଶୁଭ୍ର ସୁନ୍ଦର, 
ପାରାବତେ ଦେଖି ଚନ୍ଦ୍ରଶେଖର । 
        ମୁହୂର୍ତ୍ତ ମାତର, 
ପ୍ରସନ୍ନତା ଲାଭ କଲେ ଚିତ୍ତର ।। 
(୫) 
ଅଲୌକିକ ସଉନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ ତାହାର, 
ନିରେଖି ଈଶ୍ୱର  କଲେ ବିଚାର । 
ଜାଣିଲେ ଏ ଛଦ୍ମପକ୍ଷୀର ବେଶ, 
ଧରି ଅଗ୍ନି କରିଛନ୍ତି ପ୍ରବେଶ । 
        ତଦନ୍ତେ କ୍ରୋଧରେ,  
ଭୂରୁଭଙ୍ଗୀ କଲେ ବକ୍ରଭାବରେ ।। 
(୬) 
ଛଦ୍ମବେଶ ତେଜି ସ୍ଵରୂପ ଘେନି, 
ଉଭା ହେଲେ ତହୁଁ କୃପୀଟଯୋନି । 
କୋୖଣସି ପ୍ରକାରେ  କମ୍ପିତ କରେ, 
ବଦ୍ଧାଞ୍ଜଳି କରି  ଶିବ ଆଗରେ । 
        ବିନୟେ ଜ୍ବଳନ, 
ପ୍ରକାଶିଲେ ଧୀରେ ସତ୍ୟ ବଚନ ।। 
(୭) 
'ହେ ପ୍ରଭୋ ! ତୁମ୍ଭେ ତ ଜଗତପତି, 
ନାଶ କର ସର୍ବ-ସୁର-ବିପତ୍ତି ।‌ 
ବାସବ-ପ୍ରମୁଖ  ଦେବ ସକଳେ, 
ପୀଡ଼ିତ ହୁଅନ୍ତେ ଅସୁର-ବଳେ । 
       ଶ୍ରୀପୟରେ ତବ, 
ଶରଣ ପଶନ୍ତି ଉଚ୍ଚାରି ସ୍ତବ ।। 
(୮) 
ପ୍ରିୟାପ୍ରେମେ ତବ ନୀଳଲୋହିତ ! 
ହେଲା ଏକ ବର୍ଷ ଅତିବାହିତ ।‌ 
ଏକାନ୍ତରେ ରହି ଏହିରୂପରେ, 
ଦୁର୍ଲଭ-ଦର୍ଶନ ହେଲ ଆମ୍ଭରେ । 
        ମହେନ୍ଦ୍ର ସକଳ, 
ଦେବଗଣ ସଙ୍ଗେ ହେଲେ ବିକଳ ।। 
*
(୯) 
ପ୍ରଭୋ ! ଦରଶନ ଆଶେ ତୁମର, 
ପ୍ରତୀକ୍ଷା କରନ୍ତି  ସର୍ବ ଅମର । 
ତବ ଅନ୍ବେଷଣ ନିମନ୍ତେ ଏବେ, 
ପଠାଇଲେ ମୋତେ ଇନ୍ଦ୍ରାଦି ଦେବେ। 
         ହେଲି ଉପସ୍ଥିତ,  
ଧରି ପକ୍ଷୀବେଶ ଏ କାଳୋଚିତ ।।  
(୧୦) 
ଶତ୍ରୁ-ଗ୍ରସ୍ତ ହୋଇ ଅମରଗଣେ, 
ଶରଣ ଲଭନ୍ତି  ତବ ଚରଣେ । 
ଦେବଦେବ ତବ ଅଦରଶନେ, 
କେତେ କାଳ ରହିଥିବେ ଏସନେ । 
      ପ୍ରଭୋ ଆଶୁତୋଷ ! 
କ୍ଷମ ସୁବିଚାରି ଆମ୍ଭରି ଦୋଷ ।। 
(୧୧) 
ହେ ପ୍ରଭୋ ! ପ୍ରସନ୍ନ ହୁଅ ସତ୍ବର,  
ଆପଣା ତନୟ ସର୍ଜନା କର । 
ତାଙ୍କୁ ଇନ୍ଦ୍ର ସେନାପତି କରିବେ, 
ସ୍ବର୍ଗଲକ୍ଷ୍ମୀଙ୍କର ପ୍ରଭୁ ହୋଇବେ । 
         ଅନୁଗ୍ରହେ ତବ, 
ପାଳନ କରିବେ ତ୍ରିଲୋକ ସର୍ବ ।।' 
*  
(୧୨) 
ଶୁଣି ଅଗ୍ନିଙ୍କର  ଯଥାର୍ଥ ବାଣୀ, 
ପ୍ରସନ୍ନ ହୋଇଲେ ପିନାକପାଣି । 
ନିଶ୍ଚିତେ ଆଳାପ-କୁଶଳ ଜନ, 
ଭାଷି ନିଜ ମୁଖୁଁ  ମଧୁ ବଚନ । 
       ପ୍ରଭୁ-ମାନସରେ, 
ପ୍ରସନ୍ନତା ଜନମାଏ ତୋଷରେ ।। 
*
(୧୩) 
କାମଦେବାନ୍ତକ ପ୍ରସନ୍ନ-ମନା, 
ପୁତ୍ରଜନ୍ମ ଲାଗି କଲେ ଭାବନା । 
ଇନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ସେନାନୀ ହୋଇ କୁମାର, 
ଯେପରି ତାରକାସୁର ସଂହାର । 
        କରି ମହାରଣେ, 
ଜୟ ପ୍ରଦାନିବେ ଅମରଗଣେ ।। 
(୧୪) 
କାମକେଳି ସୁଖ ଭଗ୍ନ ହୁଅନ୍ତେ, 
ଊର୍ଦ୍ଧ୍ବରେତା ଶିବ ସୁରତି-ଅନ୍ତେ । 
ନିର୍ଗତ ପ୍ରଳୟ-ଅନଳ-ନିଭ, 
ଅବ୍ୟର୍ଥ ଅସହ୍ୟ ଅତିପ୍ରତିଭ । 
      ରେତ ନେଇ ଖରେ, 
ଅର୍ପଣ କରିଲେ ଅଗ୍ନିଦେହରେ ।। 
(୧୫) 
ଯଥା ଉଷ୍ଣ-ବାଷ୍ପବାୟୁ କ୍ଷେପଣେ, 
ମଳିନତା ଜନ୍ମେ ସ୍ବଚ୍ଛ ଦର୍ପଣେ । 
ଅମୋଘ ରେତକୁ ମହେଶଙ୍କର, 
ସେହିପରି ଅଗ୍ନିଦେବ ନିଜର । 
      ତେଜସ୍ଵୀ ଶରୀରେ, 
ବହନ୍ତେ ବିବର୍ଣ୍ଣ ହେଲେ ଅଚିରେ ।। 
(୧୬) 
ରତାନନ୍ଦସୁଖ ହେବାରୁ ଭଙ୍ଗ, 
ହୈମବତୀ କରି  ନୟନ ରଙ୍ଗ । 
ଅନଳଙ୍କୁ ଶାପ ଦେଲେ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ, 
ହେ ଜ୍ବଳନ ! ହୁଅ ସରବଭକ୍ଷ । 
        ଭୀମକର୍ମା ଧୂମେ,  
ସମାବୃତ, କୁଷ୍ଠୀ ହୁଅ ହେ ତୁମେ ।। 
(୧୭) 
ଦକ୍ଷ-ଶାପେ କ୍ଷୟୀ ଚନ୍ଦ୍ର ସଦୃଶ, 
ଯଥା ହିମ-ପ୍ଲୁଷ୍ଟ  କମଳ-କୋଶ । 
ମହାଦେବଙ୍କର  ଅମୋଘ ରେତ, 
ବହନ୍ତେ ବିରୂପ ଶରୀରେ ସେ ତ । 
        ଦେବ ବୈଶ୍ବାନର, 
ଭବନୁଁ ବାହାରି ଗଲେ ସତ୍ବର ।।  
*
(୧୮) 
ବହ୍ନି-ଦରଶନ ଯୋଗୁଁ କୁପିତା,
ବିକାର-ଲକ୍ଷିତା  ଗିରିଦୁହିତା । 
କାମ-ଲାଜେ ମନ୍ଦେ ହସି ସଦନେ, 
ଉପବେଶିଥିଲେ ନତ-ବଦନେ । 
         ଶିବ ତାଙ୍କ ମନ,  
ପ୍ରେମ-ମଧୁବାକ୍ୟେ କଲେ ରଞ୍ଜନ ।। 
(୧୯) 
ପ୍ରିୟାଙ୍କର ଅକଳଙ୍କ ବଦନ-
ଚନ୍ଦ୍ରେ ଥିଲା ସ୍ବେଦ-ନୀର ଗହନ ।  
ପ୍ରସାରିତ ହେଲା  ନେତ୍ର-କଜ୍ଜଳ, 
ଆପଣା ଦ୍ବିତୀୟ  କୌପୀନାଞ୍ଚଳ । 
      ଘେନି ତ୍ରିଲୋଚନ,  
କୃଷ୍ଣ ଚିହ୍ନ ତହିଁ କଲେ ମାର୍ଜନ ।‌। 
(୨୦) 
ଶ୍ଲଥାଙ୍ଗୁଳି-ଯୁକ୍ତ  କମ୍ପିତ କରେ, 
ହୈମବତୀ-ମୁଖ-ପଦ୍ମୁଁ ତା ପରେ । 
ଧୀରେ ଧୀରେ ମାର୍ଜି ଘର୍ମ-ସଲିଳ, 
ବ୍ୟଜନ ଚାଳନା  କଲେ ସଲୀଳ । 
        ପ୍ରଭୁ ତ୍ରିପୁରାରି, 
ଶୁଷ୍କ କଲେ ସର୍ବ ଶ୍ରମଜ-ବାରି ।। 
(୨୧) 
ପୀରତି-ଶିଥିଳ  ପ୍ରିୟା-କବରୀ, 
ଲୋଟିଥିଲା ସ୍କନ୍ଧ ପରେ ତାଙ୍କରି । 
ତହିଁରେ ଖଚିତ  କୁସୁମାବଳୀ, 
ସ୍ଖଳିତ ହେବାରୁ  ଚଞ୍ଚଳ ଚଳି । 
     ବାନ୍ଧିଲେ ସେ କେଶ, 
ପାରିଜାତ ପୁଷ୍ପ-ମାଲ୍ୟେ ମହେଶ ।। 
(୨୨) 
ମୃଗନାଭି-ରସ ଘେନି ତୋଷରେ, 
ଶଙ୍କର ପ୍ରେୟସୀ-ଗଣ୍ଡ ଉପରେ । 
ଆଙ୍କିଲେ ବିବିଧ  ଚିତ୍ର ଯତନ, 
କାମଦେବତାଙ୍କ ବିଶ୍ବମୋହନ । 
        ମନ୍ତ୍ରାକ୍ଷର ଭଳି,  
ପ୍ରତେ ହେଲା ପତ୍ର-ରଚନାବଳୀ ।। 
(୨୩) 
ଟଙ୍କଧର  ପ୍ରିୟା-କର୍ଣ୍ଣଯୁଗରେ, 
ତାଟଙ୍କ ମଣ୍ଡିଲେ  ଅନୁରାଗରେ । 
ସଂସାର-ଜିଗୀଷୁ-କାମ-ସ୍ୟନ୍ଦନ, 
ପ୍ରାୟେ ପ୍ରତେ ହେଲା ଉମା-ବଦନ । 
       ବେନି କର୍ଣ୍ଣଫୁଲ, 
ବିରାଜିଲେ ରଥ-ଚକ୍ରର ତୁଲ ।। 
(୨୪) 
ମୁକ୍ତାହାରବଲ୍ଲୀ କାନ୍ତା-କଣ୍ଠରେ, 
ପିନ୍ଧାନ୍ତେ ଆବୋରି ସ୍ତନାଗ୍ର ପରେ । 
ଅଧୋଭାଗେ ଲମ୍ବି ଦିଶିଲା ଚାରୁ, 
ଯେହ୍ନେ ବେନି ମେରୁଗିରି-ଚୂଡ଼ାରୁ । 
       ହୋଇ ପ୍ରବାହିତ, 
ଗଙ୍ଗା-ଧାରଦ୍ବୟ ଦିଶେ ଶୋଭିତ ।। 
(୨୫) 
ନଖାଙ୍କିତ ନିତମ୍ବରେ ତାଙ୍କର, 
ମେଖଳା ପିନ୍ଧାଇ ଦେଲେ ଶଙ୍କର । 
ପ୍ରତେ ହେଲା, ନିଜ ଚଞ୍ଚଳ ମନ- 
ହରିଣ କରିବା ପାଇଁ ବନ୍ଧନ । 
        କାମଦେବଙ୍କର,  
ଦୃଢ଼ ଫାଶ ହୋଇଅଛି ତତ୍ପର ।। 
(୨୬) 
ଭାଲ-ନେତ୍ରାନଳୁଁ  ରଚି କଜ୍ଜଳ, 
ପଦ୍ମନେତ୍ରୀ ପ୍ରିୟାଙ୍କର ତରଳ । 
ନୟନରେ ଶିବ କଲେ ରଞ୍ଜନ, 
ମାର୍ଜିବାକୁ ଅଙ୍ଗୁଳିର ଅଞ୍ଜନ । 
        ମର୍ଦ୍ଦିଲେ ତ୍ରିଶୂଳୀ, 
ପୁଲକିତ ନୀଳ କଣ୍ଠେ ଅଙ୍ଗୁଳି ।। 
(୨୭) 
ସରୋଜ-ନୟନୀ ଗିରିଜାଙ୍କର, 
ଚରଣାରବିନ୍ଦ-ଯୁଗେ ସୁନ୍ଦର । 
ଅଲକ୍ତ ରଞ୍ଜନ  କଲେ ଶଙ୍କର, 
ମସ୍ତକବାହିନୀ  ସ୍ବର୍ଣ୍ଣଦୀଙ୍କର ।
      ତୋୟରେ ହସ୍ତର, 
ରକ୍ତିମା ଧଉତ କଲେ ଆବର ।। 
(୨୮) 
ଦେବଦେବ ହର ହରଷଭରେ, 
ଭସ୍ମଲିପ୍ତ ନିଜ  ଶରୀର ପରେ । 
ଦର୍ପଣ ମାର୍ଜନ କରି ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷେ, 
ଥୋଇଦେଲେ ପ୍ରାଣପ୍ରିୟା-ସମକ୍ଷେ । 
          ଶୃଙ୍ଗାର ମଣ୍ଡନ, 
କରାଇଲେ ପ୍ରେମେ ଅବଲୋକନ ।। 
(୨୯) 
ପ୍ରିୟ-ଦତ୍ତ  ମଣି-ଆଦରଶରେ, 
ରତି-ଚିହ୍ନାଙ୍କିତ ଅଙ୍ଗ ତୋଷରେ । 
ବିଲୋକି ଲଜ୍ଜିତ ହେଲେ ପାର୍ବତୀ, 
ରୋମାଞ୍ଚ-ବ୍ୟାଜରେ ପତିଙ୍କ ପ୍ରତି । 
        ଗାଢ଼ ଅନୁରକ୍ତି,  
ସ୍ବଚ୍ଛନ୍ଦେ ଲଭିଲା ବାହ୍ୟାଭିବ୍ୟକ୍ତି ।। 
*  
(୩୦) 
ଅନଙ୍ଗାରି-କୃତ  ଶୃଙ୍ଗାର-ସଜ୍ଜା, 
ନିରେଖି ମୁକୁରେ ମେନକାତ୍ମଜା । 
ପ୍ରେମଲଜ୍ଜାଭରେ  ହସିଲେ ମନ୍ଦେ, 
ନିଜକୁ ସୌଭାଗ୍ୟଶାଳିନୀ-ବୃନ୍ଦେ । 
         ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ ମତେ । 
ମଣିଲେ ଆପଣା ହୃଦୟଗତେ ।। 
(୩୧) 
ଜୟା ବିଜୟା ତ ଯୁଗଳ ସହୀ, 
ଏହି ଅବସରେ  ହରଷ ବହି ।‌ 
ପ୍ରବେଶିଲେ ଆସି ଶିବାଳୟରେ, 
କାନ୍ତ-କୋଳଗତା ଉମା-ଦେହରେ । 
          ଉପଚାର ଘେନି, 
ଉତ୍ତମ ଶୃଙ୍ଗାର ରଚିଲେ ବେନି ।। 
(୩୨) 
ପ୍ରାସାଦ ବାହାରେ ଚାରଣେ ଆସି, 
ଶଙ୍କର ପ୍ରସନ୍ନ  ହେବା ମନାସି । 
କରିଲେ ମଙ୍ଗଳ ସ୍ତବ ସୁନ୍ଦର, 
ଏ ସମୟେ ଗନ୍ଧରବ-ନିକର । 
       ହୋଇ ଗଦଗଦ, 
ଆରମ୍ଭିଲେ ମୁଦେ କମ୍ବୁ-ଶବଦ ।। 
(୩୩) 
ତଦନ୍ତେ ସେବାର  ସୁଅବସରେ, 
ଦ୍ବାରେ ପରବେଶି  ନନ୍ଦୀ ଶଙ୍କରେ । 
ପ୍ରଣମି ଜ୍ଞାପନ  କଲେ ବିନୟେ, 
ପ୍ରଭୋ ! ଦେବଗଣ ଏହି ସମୟେ । 
           ତବ ଦରଶନ,  
ପାଇଁ ଆସିଛନ୍ତି ଲାଳସ-ମନ ।। 
(୩୪)  
ସ୍ବମାନସ-ରାଜହଂସୀ ପ୍ରିୟା ସେ , 
ପାର୍ବତୀଙ୍କ ହସ୍ତ ଧରି ସରସେ । 
ଅମରଗଣଙ୍କୁ  ନିଜେ ଦର୍ଶନ, 
ଦେବା ଅଭିଳାଷେ ହୋଇ ପ୍ରସନ୍ନ । 
           ବିଳାସ-ଗୃହର, 
ଅଭ୍ୟନ୍ତରୁ ବିଜେ କରିଲେ ହର ।। 
*
(୩୫) 
ଇନ୍ଦ୍ରାଦି ତ୍ରିଦଶେ  ଦେଖି ହରଙ୍କୁ, 
ପ୍ରଣମିଲେ ଶିରେ ଯୋଡ଼ି କରକୁ । 
ତ୍ରିଲୋକ-ଜନନୀ  ବିଶ୍ବବନ୍ଦିନୀ, 
ପୂଜନୀୟା ଗିରିରାଜ-ନନ୍ଦିନୀ । 
         ଉମାଙ୍କୁ କ୍ରମରେ,  
ପ୍ରଣମିଲେ ସର୍ବେ କଲେ ବିନୟଭରେ ।। 
(୩୬) 
ଏ ଉତ୍ତାରେ ଦେବ-ସମ୍ମାନୋଚିତ, 
ସତ୍କାର ଆଚରି  ଶିବ ସୁଚିତ୍ତ। 
ଦେବତାଙ୍କୁ ତହିଁ  ଦେଲେ ବିଦାୟ, 
ଲଭି ନନ୍ଦୀଶ୍ବର-କର ସହାୟ ।‌
        ଚଢ଼ି ବୃଷଭରେ,  
ଉମା ସଙ୍ଗେ ଗଲେ ହରଷଭରେ ।। 
(୩୭) 
ମନୁଁ ବେଗବାନ  ବୃଷ-ପୃଷ୍ଠରେ, 
ଆରୋହି ଗମନ କଲେ ନଭରେ । 
ଗଗନ-ବିହାରୀ  ବିମାନଚର, 
ଅମର-ନିକର  ଯୋଡ଼ି ସ୍ବକର । 
        ମହାଦେବଙ୍କର, 
ଶୁଭାଭିବାଦନ କଲେ ସାଦର ।। 
(୩୮) 
ବ୍ୟୋମଗଙ୍ଗା-ଜଳବିନ୍ଦୁ-ସେବିତ, 
ପାରିଜାତ-ପୁଷ୍ପ-ଗନ୍ଧେ ବାସିତ । 
ନାରୀ-ରତିଖେଦ-ଅପହାରକ, 
ସମୀରଣ ତୋଷେ ଉମା-ହରଙ୍କ । 
        ସେହି ଅବସରେ,  
ସେବା କଲା ବହି ବିହାୟସରେ ।। 
(୩୯) 
କୈଳାସ ନାମକ ସ୍ଫଟିକ-ଶୈଳେ, 
ମିଳିଲେ ଶଙ୍କର ପ୍ରେୟସୀମେଳେ । 
ସ୍ବସମ ଅର୍ଦ୍ଧେନ୍ଦୁ-ଧାରକ ସେ ତ, 
ଅଦ୍ଭୁତ ଭୋଗୀଙ୍କ ଭୋଗ-ନିକେତ । 
       ବ୍ୟୋମେ ସୁବ୍ୟାପତ, 
ବିଭୂତି-ଧାରକ ସେ ପରବତ ।। 
(୪୦) 
କାନ୍ତାଗଣ ଘେନି  ସିଦ୍ଧ ପୁରୁଷେ, 
ଚଳନ୍ତେ ସ୍ଫଟିକ  ଭିତ୍ତି ପାରୁଶେ । 
ପ୍ରତିବିମ୍ବ ଦେଖି  ଭ୍ରମେ ଯୁବତୀ, 
ଅନ୍ୟ ରାମା ସଙ୍ଗେ ବିହରେ ପତି । 
      ଏ ଲାଗି ରୁଷନ୍ତି, 
ମନାଇଁଲେ ମଧ୍ୟ ସେ ନ ମାନନ୍ତି ।। 
(୪୧) 
ସୁଧାକର-ଛାୟା  ସ୍ଫଟିକମୟ, 
କଇଳାସେ ପଡ଼ି ଭଜେ ବିଲୟ । 
କେବଳ କଳଙ୍କ-ଛାୟା ଦିଶଇ, 
ଏହା ଦେଖି ମନେ ପ୍ରତେ ହୁଅଇ । 
        ବିଚୂର୍ଣ୍ଣ କସ୍ତୂରୀ, 
ଖଣ୍ଡ କିବା ରଚିଛନ୍ତି ଗଉରୀ ।। 
(୪୨) 
କଇଳାସ-ଭିତ୍ତି ପରେ ସ୍ବଅଙ୍ଗ- 
ପ୍ରତିବିମ୍ବ ଦେଖି  ମତ୍ତ ମାତଙ୍ଗ । 
ଅନ୍ୟ ମତ୍ତ ଗଜ  ଭାବି ମନରେ, 
ଦନ୍ତାଘାତ କରିଥାନ୍ତି କୋପରେ । 
         ଲଭି ପ୍ରତିଘାତ, 
ତାଙ୍କ ଚିତ୍ତେ ଦୁଃଖ ହୁଅଇ ଜାତ ।।  
(୪୩) 
ସ୍ଫଟିକ-ଭବନେ  ତାରକାରାଶି, 
ବିମ୍ବିତ ହୋଇଲେ ରାତ୍ରେ ପ୍ରକାଶି । 
ସିଦ୍ଧାଙ୍ଗନା ଭ୍ରମିଥାନ୍ତି ହୃଦୟେ, 
ବିଚାରନ୍ତି ଆମ୍ଭ  ରତି-ସମୟେ । 
           ଖସିବାରୁ ହାର,  
ପଡ଼ିଅଛି ଏଥି ମୁକୁତା-ବାର ।। 
*
(୪୪) 
ଅପ୍ସରା-ଶୃଙ୍ଗାର-ମୁକୁର ସମ, 
ତାରା-ଅଧିପତି  ସୁମନୋରମ । 
କୈଳାସ-ଶିଖରେ ହେଲେ ଉଦିତ, 
ଶୈଳନାଥ ଶିବାଳୟର ଦୀପ୍ତ । 
        ଶୋଭନ୍ତି ଅମୂଲ୍ୟ, 
ରମଣୀୟ ଚୂଡ଼ାମଣିର ତୁଲ୍ୟ ।। 
(୪୫) 
ମଦନ-ଆତୁରେ  ଅମରଗଣ, 
ଏକାନ୍ତରେ ଇଚ୍ଛି କାନ୍ତା-ରମଣ । 
ଭ୍ରମିଲେ ସେଠାରେ ଏକାକୀ ଥାଇ, 
ଭ୍ରମିଥାନ୍ତି ବହୁ  ବିମ୍ବ ଅନାଇଁ । 
      ସେସ୍ଥାନେ ଯେପରି, 
ବହୁବିଧ ରୂପ ହେଲା ତାଙ୍କରି ।। 
(୪୬) 
ସ୍ଫଟିକ-ନିର୍ମିତ  ଏକ ଶୃଙ୍ଗରେ, 
ବହୁକାଳ ଯାଏ  ଗୌରୀ ସଙ୍ଗରେ । 
ନିଜ ଇଚ୍ଛାମତେ  ସୁମନୋହର, 
ନାନା କାମକେଳି କରିଲେ ହର । 
        ଆନନ୍ଦ-ମାନସେ । 
ସମୟ ଯାପନ କଲେ ସୁରସେ ।। 
(୪୭) 
ସରସ ଭଙ୍ଗୀରେ ଚରଣ ଚାଳି, 
ଶିବ-କର ଧରି  ନଗେଶବାଳୀ । 
ଧୀରେ ଧୀରେ ତହିଁ କଲେ ଭ୍ରମଣ, 
ଯେଉଁଠାରେ ବେତ୍ରଧାରକ ଗଣ । 
         ନନ୍ଦୀଶ୍ବର ଥାଇ,  
ଚଳିଲେ ଅଗ୍ରତେ ପଥ ଦେଖାଇ ।। 
(୪୮) 
ଭ୍ରୂସଙ୍କେତ ପାଇ  ମହେଶଙ୍କର, 
ବିକଟାଙ୍ଗଭଙ୍ଗୀକାରୀ ଆବର ‌। 
ଧବଳ ସୁତୀକ୍ଷ୍ଣ-ତୁଣ୍ଡ ସୁଦନ୍ତ, 
ଶିଖାଗ୍ର ଦୋଳାଇ ଭୃଙ୍ଗୀ ତଦନ୍ତ । 
        ଉମାଙ୍କ ବିନୋଦ,  
ପାଇଁ ଆରମ୍ଭିଲେ ନୃତ୍ୟ ସମୋଦ ।।  
(୪୯) 
ଉମାଙ୍କ ଆନନ୍ଦ  ଲାଗି ଶଙ୍କର, 
ପ୍ରେରଣା ଦେବାରୁ  ତହିଁ ସତ୍ବର ।
କଣ୍ଠଦେଶେ ମଣ୍ଡି  କପାଳ-ମାଳୀ, 
ଦଂଷ୍ଟ୍ରା-ବିକରାଳ-ବଦନୀ କାଳୀ । 
         ନାନା ଭଙ୍ଗୀ କରି, 
ନୃତ୍ୟ ଆରମ୍ଭିଲେ ଉତ୍ସାହ ଭରି ।। 
(୫୦) 
ଭୃଙ୍ଗୀ କାଳୀଙ୍କର ନୃତ୍ୟ ବିକଟ, 
ଭୟାନକ ଭାବେ ହେଲା ପ୍ରକଟ । 
ତାହା ଦେଖି ଭୟେ ମେନାକୁମାରୀ, 
ପ୍ରେମବଶେ ତହିଁ ପ୍ରିୟ କାମାରି ।  
        ଶିବଙ୍କର କୋଳେ, 
ଗାଢ଼େ ଆଲିଙ୍ଗିଲେ ବସି ବିଭୋଳେ ।।  
(୫୧) 
ପ୍ରିୟା-ଉଚ୍ଚପୀନ-କୁଚ-ପିଣ୍ଡର,  
ସଭୟାଲିଙ୍ଗନ-ପୀଡ଼ନେ ହର । 
ପୁଲକ ଲଭିଲେ ନିଜ ଶରୀରେ, 
ବଢ଼ିଲା ମଦନ-ବେଗ ଅସ୍ଥିରେ । 
         ନାନା ପରକାରେ, 
ପ୍ରମତ୍ତ ହୋଇଲେ ଶିବ ସେଠାରେ ।। 
(୫୨) 
ପର୍ବତାଧିରାଜ-ତନୁଜାଙ୍କର, 
ହାବଭାବ ଲୀଳା  ହୃଦୟ-ହର । 
ବହୁବିଧ ଭୋଗେ ସନ୍ତୋଷ ବହି, 
କୈଳାସେ ଗଣଙ୍କ ଗହଣେ ରହି ।
        ସୁଧାଂଶୁ-ଶେଖର, 
ଅତିଶୟାନନ୍ଦେ ମଜ୍ଜିଲେ ହର ।। 
*
(୫୩) 
(ଅନୁବାଦକୀୟ ଉପସଂହାର) 
ମହାକବି କାଳିଦାସ ପ୍ରଣୀତ, 
କୁମାରସମ୍ଭବ କାବ୍ୟେ ବର୍ଣ୍ଣିତ । 
ନବମ ସର୍ଗରେ ଶ୍ଲୋକ ବାବନ, 
ଈଶ୍ବରଙ୍କ କଇଳାସ ଗମନ । 
      ଓଡ଼ିଆ ପଦ୍ୟାକାର, 
ବିରଚିଲେ ହରେକୃଷ୍ଣ ମେହେର ।। 
===== 

Related Links: